Κάνε κάτι, λοιπόν!

Κείμενο εισαγωγικό σε συνέντευξη της προέδρου μιας οργάνωσης με αξιέπαινο έργο για τους αυξανόμενους δυστυχώς αστέγους στους δρόμους της Αθήνας, της «Γέφυρας», στο οποίο έτυχε παραμονές της Γιορτής να πέσω πάνω, είχε ως εξής:

«Κάθε Χριστούγεννα νιώθουμε όλοι ένα τσίμπημα στην καρδιά. Καθώς πηγαίνουμε προς το σπίτι με τα ψώνια – κάτι λίγα για το καλό, μη νομίζεις, πάνε οι καλές εποχές – βλέπουμε εκείνο το κοριτσάκι στη γωνία και σπαράζει η καρδιά μας. Την Πρωτοχρονιά είναι ακόμα εκεί το τσίμπημα γιατί δεν μας αφήνουν σαν ανθρώπους να χαρούμε λίγο. Όπως βγαίνουμε από την αγορά, είναι εκείνος ο σκυφτός ο άνθρωπος – πόσων χρονών είναι, τον κάνεις 30, τον κάνεις και 300 – και θα του δίναμε κάτι, αλλά είναι και τα δύο χέρια πιασμένα από τις σακούλες. Και τι να πρωτοκάνεις; Πρόσφυγες, μετανάστες, φτώχεια, απελπισία, πού να πρωτοδώσεις; Άντε καημένε, εσένα ποιος σου έδωσε; Μόνος σου τα βγάζεις πέρα. Η πολιτεία τι κάνει; Ακούγεται λογικό, έτσι; 

»Έχω φίλο έναν πιτσιρικά. Για να πω την αλήθεια, είναι ο γιος μου και δεν είναι πια πιτσιρικάς. Αλλά είμαστε φίλοι και αυτό που θα σας πω το έλεγε όταν ήταν πολύ πιτσιρικάς: "Αν όλοι θυσιάζονταν για όλους, κανείς δεν θα χρειαζόταν να θυσιαστεί για κανέναν". Δεν είπαμε να κάνεις τα πάντα. Αλλά, κάνε κάτι!»

Κάνε κάτι, λοιπόν! Αυτή η προτροπή έρχεται να ξυπνήσει το συχνό προβληματισμό μου, και συνάμα απογοήτευση: γιατί τελικά τόσο δύσκολα συγκινούνται άνθρωποι κατά τ΄ άλλα προβληματιζόμενοι και με ανησυχίες, ώστε να λάβουν δράση προσφοράς προς το συνάθρωπο, δράση σε συλλογικό επίπεδο, δράση πέρα του στενού εγωιστικού πλαισίου; Αφήνοντας την «επανάσταση του καναπέ», της εύκολης κριτικής εξ αποστάσεως, την ασφάλεια πίσω από την οθόνη του υπολογιστή, έτσι που εν τέλει να μπορούν να επιβεβαιωθούν στην πράξη οι όποιες ευγενείς απόψεις τους. Του εαυτού μου φυσικά μη εξαιρουμένου!

Δίχως αμφιβολία οι ρυθμοί ζωής που επιβάλλονται πλέον σήμερα είναι τόσο δύσκολοι που δεν επιτρέπουν εύκολα περιθώρια τέτοιων δράσεων. Δράσεων που διεκδικούν πολύτιμο κομμάτι από τον περιορισμένο διαθέσιμο ελεύθερο χρόνο μας. Και εκτός αυτού, δεν έχω επίσης την παραμικρή αμφιβολία ότι ο σύγχρονος πολιτισμός έχει καταστήσει οτιδήποτε ανιδιοτελές κάθε άλλο παρά ελκυστικό, μετρώντας τα πάντα με το συνεπαγόμενό κέρδος τους.

Ο αντίλογος λέει, ωστόσο, πως θέτοντας τον εαυτό σου στην υπηρεσία των άλλων δίνεις χαρά σε σένα τον ίδιο, χαρά μη μετρήσιμη με οικονομικούς όρους. Και προς αυτήν ακριβώς την κατεύθυνση κάνει λόγο ουσιαστικά το μήνυμα των ημερών των Χριστουγέννων: μακάριος όποιος στο βρέφος της Bηθλεέμ βλέπει τη δυνατότητα τη χαρισμένη στον άνθρωπο για την υπαρξιακή ελευθερία, μέσα από την οδό της αυταπάρνησης και πλήρους κοινωνίας με τους συνανθρώπους.

Ο Ντοστογιέβσκι το λέει καλύτερα στο «Όνειρο ενός γελοίου»: «Η ουσία είναι να αγαπάς τον πλησίον σου σαν το εαυτό σου, αυτό είναι όλο και δε χρειάζεται τίποτε άλλο: αμέσως θα μάθεις πώς χτίζεται ο παράδεισος. Κι όμως αυτό δεν είναι παρά μια πολύ παλιά αλήθεια, που την έχουμε διαβάσει και αναμασήσει δισεκατομμύρια φορές, μα που δεν έπαψε να παραμένει αποτελεσματική».

Κόντρα στη συνήθη επιφανειακότητα των ημερών την περιορισμένη στο γιορτινό διάκοσμο και το συναισθηματισμό, μια πρόσκληση για μετοχή σε αυτό τον τρόπο υπάρξεως, λοιπόν, η γιορτή η επαναλαμβανόμενη κάθε τέλος του χρόνου. Καλά Χριστούγεννα!

Το συναπάντημα του «γελοίου» του Ντοστογιέβσκι με το μικρό κορίτσι ως αφορμή γι΄ αυτόν να ονειρευτεί τον παράδεισο! 

© TorDeaTonitrae

«Παράδοξη Πατρίδα»

Την περασμένη Κυριακή η ελληνική παροικία Μονάχου είχε τη δυνατότητα να παρευρεθεί σε μια εκδήλωση της Λέσχης Ελλήνων Επιστημόνων σε συνεργασία με το Σύλλογο Ποντίων Μονάχου με επίκεντρο έναν άνθρωπο, η ζωή του οποίου έγινε ταινία και βραβεύτηκε μάλιστα το 2015 στο 17^ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης με το πρώτο βραβείο του κοινού. Ο λόγος για τον Ευστάθιο Χαϊτίδη, πρώην πρόεδρο των εν λόγω συλλόγων.

Τι κάνει, όμως, αλήθεια τη ζωή ενός ανθρώπου ταινία; Αν και ίσως στα περισσότερα μέλη της παροικίας αλλά και σε μεγάλο μέρος των Γερμανών η ιστορία του είναι γνωστή, εγώ ως νέος εδώ, ομολογώ πως δεν γνώριζα τίποτα. Έτσι όταν πρωτοπροτάθηκε αυτή η προβολή, αναρωτήθηκα τι τάχα το ιδιαίτερο θα είχε να διηγηθεί η ζωή του πρωταγωνιστή και αναζητώντας σχετικές πληροφορίες έμαθα τα εξής:

Γεννημένος στους Πύργους Εορδαίας του νομού Κοζάνης τον Δεκέμβριο του 1935 από οικογένεια προσφύγων του Πόντου, είδε σε ηλικία μόλις 8 ετών όλη την οικογένειά του εκτός του πατέρα του να χάνετε από τις θηριωδίες των Γερμανών στο χωριό του το ΄44. Λίγα χρόνια αργότερα μένει ορφανός και από πατέρα, όταν την περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου, ο πατέρας του καταδικάζεται σε θάνατο. Λίγο πριν εκτελεστεί, η εντολή που δίνει σε γράμμα στον γιο του είναι να σπουδάσει.

Αυτά ως εδώ σίγουρα αρκούν για να γίνει αντιληπτό το τραγικό της ιστορίας του κ. Χαϊτίδη. Αυτό, ωστόσο, που κάνει την ιστορία του ακόμη περισσότερο αξιοπρόσεκτη είναι ότι ο κ. Χαϊτίδης χρόνια αργότερα στην προσπάθειά του πάντα να εκπληρώσει την εντολή του πατέρα του θα καταλήξει στη Γερμανία, αναζητώντας ευκαιρίες που στην πατρίδα του δυσκολεύεται να βρει. Εκεί ξεπερνώντας τις ουκ ολίγες δυσκολίες, καταφέρνει να γίνει οδοντίατρος και να σταδιοδρομήσει επιτυχώς. Αποκτάει την οικογένειά του, φέρνοντας στον κόσμο, όπως ο πατέρας του, πέντε παιδιά. Κατά την περίοδο της χούντας η Ελλάδα του γυρνάει πάλι την πλάτη, καθώς λόγω της αντιδικτατορικής του δράσης τού αφαιρείται το ελληνικό διαβατήριο και λαμβάνει πολιτικό άσυλο από το γερμανικό κράτος.

Φαντάζομαι πως γίνεται τώρα σαφές τι κέντρισε το ενδιαφέρον του σκηνοθέτη Νίκου Ασλανίδη, ώστε να κινηματογραφήσει τη ζωή του κ. Χαϊτίδη στο έργο «Παράδοξη Πατρίδα». Ο πρώην δημοσιογράφος της ΕΡΤ3, ο πατέρας του οποίου επίσης κατάγεται από τους Πύργους, έχει καταγράψει πολλές ιστορίες για τα μαρτυρικά χωριά στην εκπομπή του «Αληθινά Σενάρια». Ο ίδιος σε δηλώσεις του στο Deutsche Welle αναφέρει πως ήθελε να δείξει την παραδοξότητα της ιστορίας του κ. Χαϊτίδη. «Σε οποιαδήποτε άλλη χώρα η περίπτωσή του θα είχε την προστασία του κράτους πρόνοιας. Η "μαμά" Ελλάς [ωστόσο] τον κυνηγάει συνεχώς και η "κακιά" Γερμανία τον υποδέχεται». Αυτό που συγκλόνισε το δημιουργό είναι η δύναμη που βρήκε ο Στάθης Χαϊτίδης να ξεπεράσει το σοκ που έζησε: «Τόλμησε να πάει στη χώρα που ξεκλήρισε την οικογένειά του και να μην περάσει στα παιδιά του το μίσος, αλλά να τα κάνει να γνωρίσουν την ιστορία του και να αγαπήσουν πραγματικά την πατρίδα τους, χωρίς φανατισμό. Από τη μια αγαπά την πατρίδα του, ακόμα κι αν τον αδίκησε. Από την άλλη, για τους Γερμανούς, δεν ξεχνά αλλά δεν μισεί».

 

Συμφωνώντας με το δημιουργό, στο πρόσωπο του πρωταγωνιστή είδα αναμφίβολα ένα παράδειγμα προς μίμηση ανθρώπου που καταφέρνει με αξιοθαύμαστο τρόπο να φτιάξει τη ζωή του πάνω στα παιδικά συντρίμμια με υλικά την αισιοδοξία, το μεράκι για ζωή και το πείσμα στην ανθρωπιά. Για του λόγου το αληθές θα πρότεινα την παρακολούθηση της ταινίας, ευχόμενος να γίνει γνωστή σε όσο το δυνατόν ευρύτερο κοινό.

 Τρέιλερ του ντοκιμαντέρ «Παράδοξη Πατρίδα»

Αν ο Dylan νομπελίστας λογοτέχνης, γιατί όχι ο Trump πρόεδρος των ΗΠΑ

Και το φετινό Νόμπελ Λογοτεχνίας απονέμεται στον... Bob Dylan!!! Για καθίστε, ρε παιδιά, μπερδέψαμε τις κατηγορίες; Καμία από τις συνήθεις εικασίες πριν την επίσημη ανακοίνωση της απόφασης της Ακαδημίας δε νομίζω να είχε προβλέψει αυτό το αποτέλεσμα. Η σχετική επιτροπή έκανε σίγουρα την έκπληξη. Εξάλλου, ζούμε στην εποχή του θεάματος και του συναισθηματισμού, τόσο μάλιστα που απ΄ ό,τι φαίνεται ήταν αρκετά αυτά για να παραγκωνίσουν άλλου είδους ποιοτικά κριτήρια. Απ΄ αυτή την άποψη, όχι άδικα κατά τη γνώμη μου ασκείται σκληρή κριτική απ΄ τον Tim Stanley της βρετανικής Telegraf. Και να φανταστεί κανείς ότι κατά τ΄ άλλα αναγνωρίζω στο πρόσωπο του τραγουδοποιού έναν εμπνευσμένο καλλιτέχνη.

Ιδού, λοιπόν, τι γράφει ο Stanley, όπως το μετέφρασε iefimerida:

"Στον Μπομπ Ντίλαν έχει απονεμηθεί το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Γιατί όχι; Αν η Ακαδημία μπορεί να δώσει βραβείο Ειρήνης στον Χένρι Κίσινγκερ, τότε μπορεί να δώσει βραβείο Λογοτεχνίας σε έναν άνθρωπο που δεν έχει γράψει ποτέ του λογοτεχνία.

Αυτό δεν είναι θέμα γούστου. Ο Μπομπ Ντίλαν είναι ένας μεγάλος καλλιτέχνης φολκ μουσικής, ίσως ο μεγαλύτερος εν ζωή. Ωστόσο, το Νόμπελ δεν δίδεται με βάση τι αρέσει στον κόσμο (αν ήταν έτσι η Ντορίς Λέσινγκ δεν θα είχε κερδίσει), αλλά στην ικανότητα που συνδυάζεται με τον ιδεαλισμό. Ο Μπομπ Ντίλαν έχει και τα δύο, αλλά το περιεχόμενο του έργου του υπολείπεται κατά πολύ των νικητών στο πρόσφατο παρελθόν: Γέατς, Γκάιντ, Ο' Νιλ, Σόλτζενιτσιν κλπ. Η κλίμακα παραγωγής και η θεματική πυκνότητα των κειμένων τους ξεπερνά τον Μπομπ Ντίλαν έτη φωτός. Είναι ένα αμυδρό αστέρι που γρατζουνά μια κιθάρα. Είναι ήλιοι γύρω από τους οποίους μπορούμε να βρισκόμαστε σε τροχιά. Είμαστε αρκετά τυχεροί να ζούμε ανάμεσά τους σήμερα.

Αν η επιτροπή ήθελε έναν Αμερικάνο, θα μπορούσε να επιλέξει τον Ντον Ντε Λίλο, Φίλιπ Ροθ, ή ακόμη γιατί όχι και τον Τόμας Πάινκον. Δεν έκαναν αυτή την επιλογή. Γιατί λοιπόν το έκαναν; Νοσταλγία, πολιτική, για να ευχαριστήσει το πλήθος; Και αν η αναγνωρισιμότητα είναι ο στόχος, γιατί δεν το κέρδισαν ο Λέοναρντ Κόεν ή ο Πολ Μακ Κάρτνεϊ. Γιατί όχι ο Ντέμπι Χάρι, που οι τρελοί νομίζουν ότι εφηύρε την ραπ. Επιπλέον, γιατί να δώσουν έτσι ένα βραβείο στο οποίο δεν εκλέγεσαι, αλλά επιλέγεσαι για το επίτευγμα και το έργο σου. Αυτό είναι το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Δεν είναι το Σουηδικό «Got Talent».

Ο καθένας μπορεί να γιορτάζει τον θάνατο της ποιότητας, ο καθένας φαντάζεται ότι η εξάλειψη του ελιτισμού οδηγεί στη δικαιοσύνη. Η κουλτούρα που δίνει στον Μπομπ Ντίλαν ένα βραβείο λογοτεχνίας, είναι ένας πολιτισμός που κάνει τον Ντόναλντ Τραμπ πρόεδρο των ΗΠΑ. Μια κουλτούρα που αδιαφορεί για τα προσόντα και ενδιαφέρεται για τις συναισθηματικές ανάγκες. Δεν είναι τόσο μακριά από το «Ντίλαν γιατί μου αρέσει» το «Τραμπ γιατί νιώθω σαν και αυτόν».

Θα με πουν εκκεντρικό, σνομπ, ελιτίστικο κλπ. Σε αυτό το σημείο, δεν με νοιάζει. Ο πολιτισμός είναι αποδεδειγμένα φτωχότερος από ό,τι πριν δεκαετίες και αυτό έχει αντίκτυπο στην πολιτική. Κάθε χρόνο, τα πρότυπα φαίνεται να γλιστράνε προς τα κάτω και κάτι που κάποτε θεωρούνταν παράλογο, τώρα είναι απολύτως φυσιολογικό. Δεν ξέρω πού θα σταματήσει όλο αυτό. Ίσως το 2025 με ένα βραβείο Νόμπελ στον Ντόναλντ Τραμπ για τα λυρικά tweet του".

Το αγγλικό κείμενο εδώ.

«Πάρκο Φιλίππων», ένα πάρκο που κρατά εκεί τα παιδιά

«Οι ψυχές της ομάδας, αυτόβουλοι νέοι επιστήμονες, με εξειδίκευση σε πολλά αντικείμενα εργασίας. Θα θέλαμε να αναλογιστείτε πόσο σπουδαίο επίτευγμα είναι η συσπείρωση τόσων νέων ανθρώπων με στόχο ένα κοινό όραμα: την πολυεπίπεδη ανάπτυξη αυτού του τόπου. Σ' αυτούς τους καιρούς εμείς επιλέξαμε το δρόμο του αγώνα, της πάλης για τη βελτίωση και ανάπτυξη του τόπου που μας μεγάλωσε και κατά συνέπεια της ζωής μας. Μείναμε εδώ, αντιστεκόμενοι στις μεταναστευτικές "σειρήνες" των καιρών και καταθέτουμε όλα τα βέλη της φαρέτρας μας, θέλουμε ένα καλύτερο μέλλον για εμάς και τις επόμενες γενιές. Είμαστε οι άνθρωποι που εσείς μεγαλώσατε και επενδύσατε επάνω μας σπουδάζοντάς μας, καλλιεργημένοι, καταρτισμένοι σε επιμέρους αντικείμενα και θέλουμε να σας πείσουμε ότι υπάρχει η δυνατότητα, ότι ο ίδιος ο τόπος μας την προσφέρει, ότι όλοι μαζί θα μπορέσουμε να φέρουμε στην επιφάνεια τους κρυμμένους θησαυρούς του!»

Διάβασα αυτές τις μέρες την παραπάνω ανάρτηση στο δημοφιλές μέσο κοινωνικής δικτύωσης από μια ομάδα νέων, πανεπιστημιακά καταρτισμένων ανθρώπων της περιοχής απ΄ όπου κατάγομαι, των Φιλίππων Καβάλας, οι οποίοι συσπειρώθηκαν με όραμα την ανάδειξη και ανάπτυξη του τόπου, έτσι που να βγουν κι αυτοί οι ίδιοι τελικά κερδισμένοι (βλ. Επιστημονική Ομάδα "Οψόμεθα εις Φιλίππους"). Και διαβάζοντάς το θα περίμενε κανονικά κανείς να νιώσω αν όχι θιγμένος, ίσως ζήλεια αφού εγώ ανήκω σε όλους αυτούς που απογοητευμένοι παρασύρθηκαν από τις μεταναστευτικές «σειρήνες» των τελευταίων χρόνων (τουλάχιστον 350.000 την τελευταία εφταετία!), αναζητώντας καλύτερες ευκαιρίες αξιοπρεπούς ζωής ή επαγγελματικές/ακαδημαϊκές προκλήσεις ή γενικώς νέους ορίζοντες.

Όχι όμως! Το κάθε άλλο! Με όλη την ειλικρίνεια από την πρώτη κιόλας στιγμή που έπεσαν στην αντίληψή μου οι κινήσεις αυτών των παιδιών, τα θαύμασα για την όρεξή τους για δημιουργία, σε πείσμα μάλιστα των καιρών. Δεν βλέπεις, άλλωστε, σήμερα πολλούς ανθρώπους πίσω στην πατρίδα που τολμούν να ονειρεύονται και επιδιώκουν να κάνουν τα όνειρά τους πραγματικότητα.
 

Ο τόπος, βέβαια, όχι ότι μεγάλωσα εκεί και τον αγαπώ, αλλά έχει όντως όλες τις προϋποθέσεις να εξελιχτεί σε προορισμό διεθνούς ενδιαφέροντος με αξιώσεις: γεωφυσική ιδιαιτερότητα του τυρφώνα των τεναγών, ιστορικότητα χάριν γεγονότων καθοριστικών για τη μετέπειτα ιστορία της Ευρώπης, όπως η μάχη των Φιλίππων ή το πέρασμα του Αποστόλου Παύλου από κει πυροδοτώντας τη διάδοση του Χριστιανισμού σε όλη την ήπειρο, αξιοθέατα που μαρτυρούν αυτή την ιστορικότητα, ποικιλία σε ξεχωριστά τοπικά προϊόντα, τουριστικές δραστηριότητες και τόσα άλλα... Δεν κατατάχθηκε τυχαία, βλέπεις, πρόσφατα η περιοχή στον κατάλογο των μνημείων παγκοσμίου κληρονομιάς της UNESCO (βλ. εδώ), κατάταξη που από μόνη της φυσικά δεν επιφέρει κανένα πλεονέκτημα, να μην πω για ευθύνες, αν δεν την εκμεταλλευτείς κατάλληλα.

Και η αλήθεια είναι ότι δυστυχώς μέχρι τώρα, μιλώντας για δεκαετίες ολόκληρες, ελάχιστες δυνατότητες έχουν αξιοποιηθεί. Αμφιβάλλω αν μπορεί κανείς ακόμη και σήμερα να βρει επαρκείς πληροφορίες επί τόπου αν δεν έρθει με το δικό του ξεναγό, ο οποίος φυσικά δε χρειάζεται να έχει καμία σχέση με την περιοχή - στην καλύτερη περίπτωση είναι Έλληνας! Μια επωφελής αξιοποίηση σαφώς και δεν είναι εύκολη υπόθεση, αλλά αυτός είναι ο δύσκολος ρόλος του επιστήμονα που ορθολογικά αξιολογώντας, αναλύοντας, κρίνοντας, υπολογίζοντας θα πρέπει να πείσει τους υπολοίπους για την ωφέλεια του προτεινόμενου εγχειρήματος, όσο περίεργο κι αν φαντάζει αρχικά στα μάτια του απλού κόσμου. Γιατί ας μην ξεχνάμε ότι τέτοια μεγαλεπήβολα πλάνα, όπως το να αναβαθμίσεις μια ολόκληρη περιοχή με νέα ποιοτικά κριτήρια, χρειάζονται μια πιο ευρύτερη συσπείρωση της τοπικής κοινωνίας. Σε κάθε περίπτωση, κρίσιμη είναι η συμβολή της τοπικής και ευρύτερης άρχουσας τάξης, η οποία ελπίζω τουλάχιστον αν δε διατίθεται να συμβάλει ουσιαστικά στην προσπάθεια, να μη λειτουργήσει για τους δικούς της λόγους θέτοντας εμπόδια γραφειοκρατικά κτλ., όπως συχνά δυστυχώς συμβαίνει.

Ανεξαρτήτως όμως τελικής έκβασης, τέτοιες πρωτοβουλίες αξίζουν συγχαρητηρίων. Αν μη τι άλλο, μπορούν να εμψυχώσουν και να εμπνεύσουν άλλους, πράγμα που τόσο ανάγκη έχει σήμερα η ρημαγμένη ελληνική κοινωνία μήπως και καταφέρει να ανακάμψει ποτέ. Ξέρεις, εδώ στο εξωτερικό αποτελεί κρυφά ή φανερά, περισσότερο ή λιγότερο, μόνιμο θέμα συζήτησης το ενδεχόμενο επαναπατρισμού από όλους εμάς τους νεομετανάστες. Με λίγες εξαιρέσεις, οι περισσότεροι είναι με το μυαλό εκτός, την καρδιά όμως πίσω στην πατρίδα. Σε τι περιβάλλον όμως να επιστρέψεις; Μπορεί ούτε στο εξωτερικό να μην είναι όλα τέλεια, αλλά αν πρόκειται να μιλήσω για το Μόναχο της Γερμανίας, θα ξεχώριζα την υπαρκτή δυνατότητα για τη λεγόμενη ισορροπία μεταξύ προσωπικής και εργασιακής ζωής, "work-life-balance", για έναν πτυχιούχο που ασκεί το αντικείμενο των σπουδών του με ενδιαφέροντα μάλιστα τρόπο.

Το σχετικό ερώτημα που θα έπρεπε να απασχολεί όσους θεωρούν ότι η Ελλάδα χρειάζεται πράγματι πίσω κάποιους από τους πολλούς νέους επιστήμονες που την εγκατέλειψαν τελευταία, θα ήταν: πώς θέλουμε άραγε τους εαυτούς μας στο μέλλον; Πώς εννοούμε αυτή τη ριμάδα την ανάπτυξη; Μας φανταζόμαστε παραγωγούς με αντικείμενο εργασίας που προσφέρει χαρά και νόημα ζωής, σε πλαίσιο εργασίας δημιουργικό, καινοτομίας, επιδίωξης της ποιότητας; Ή μας είναι προτιμότερο να προσφέρουμε φτηνές, διόλου δημιουργικές, απρόσωπες υπηρεσίες σε μεγαλοεπιχειρηματίες, κάνοντας τις καμαριέρες σε μεγάλα ξενοδοχειακά συγκροτήματα ή τους πτυχιούχους μεν συμβούλους πολυεθνικών αλλά των άθλιων ωραρίων εργασίας;

Και μόνο απ΄ την άποψη λοιπόν ότι, ναι, μπορεί να υπάρξει και πιο ελπιδοφόρα προοπτική ανάπτυξης, όχι όπως την εννοούν για κακή μας τύχη αυτοί που χαράζουν την πολιτική, μπράβο σας, ρε παιδιά! Να είστε σίγουροι ότι θα σας παρακολουθούνε και συντοπίτες σας εξ αποστάσεως, έτοιμοι να συνεισφέρουν κι αυτοί στο εγχείρημά σας με την πρώτη ευκαιρία αν είναι δυνατόν.

 Το αρχαίο θέατρο Φιλίππων, το κατεξοχήν μνημείο που μαρτυρεί τις δόξες της πόλης, συντηρημένο σε πολύ καλή κατάσταση σήμερα προσφέρεται για παραστάσεις και άλλες εκδηλώσεις κυρίως στο πλαίσιο του ετήσιου «Φεστιβάλ Φιλίππων» (Πηγή: Δημοτική Κοινωφελής Επιχείρηση Καβάλας - «Δημωφέλεια»)

 Αφίσα του φετινού «Φεστιβάλ Φιλίππων»

Τι να μας πει κι ο επιστήμονας!

"Στα δημοψηφίσματα, ο μέσος ψηφοφόρος εκφράζεται όχι τόσο πολύ πάνω στο ερώτημα που του τίθεται, αλλά πάνω στο εάν είναι ικανοποιημένος ή όχι από τη ζωή που έχει. [...] Ο Κάμερον έκανε το κλασικό λάθος που κάνουν οι περισσότεροι πολιτικοί, όταν είναι σε δεινή θέση και βλέπουν τους αντιπάλους τους να προελαύνουν. Πήγε και έπαιξε στο γήπεδό τους. Ασπάστηκε τον λαϊκισμό και δέχθηκε να υιοθετήσει την ατζέντα των άκρων. Αναμετρήθηκε με τον Φάρατζ και τον Τζόνσον στα σημεία που οι άλλοι είναι «μανούλες». Προσπάθησε να μιλήσει για πατριωτισμό και περηφάνια την ώρα που οι άλλοι αποθέωναν τον εθνικισμό και την ψευτοαξιοπρέπεια. Καμία ελπίδα".¹

"Οι εναλλαγές στα χρηματιστήρια, στις δημοσκοπήσεις και τα γραφεία στοιχημάτων, μπροστά σε ένα φαινόμενο όπως το πιθανό Brexit, μάλλον απέδειξαν, πόσο συνυφασμένα με τον τυχοδιωκτισμό και με την στοιχηματική λειτουργία της λεγόμενης αγοράς είναι όλα αυτά που εμφανίζονται ως Οικονομία. [...] To σημαντικό όμως με το Brexit, δεν επέρχεται στην Οικονομία. Η αποχώρηση μιας ισχυρής χώρας από την Ε.Ε. κλονίζει το πολιτικό οικοδόμημα της ίδιας της Ευρώπης. Και το πρόβλημα δεν είναι μόνο το ντόμινο των εξελίξεων που αφορούν σε αιτήματα για δημοψηφίσματα παντού. Ούτε το αν οι φορείς αυτών των αιτημάτων είναι ακροδεξιοί ευρωσκεπτικιστές και λαϊκιστές. Αν μια Ευρωπαική Ένωση, δεν μπορεί με τις δομές και τη λειτουργία της, να είναι πιο ελκυστική από μια χούφτα ακραίων ή γραφικών, τότε έχει αποτύχει έτσι κι αλλιώς".² 

"Δημοκρατία δεν είναι να ρωτάς τον πολίτη για τα πάντα. Διότι είναι πολύ πιθανόν να μην ξέρει την απάντηση και να μην ξέρει ούτε πώς να τη βρει. Το τι θα συμβεί με την παραμονή ή την έξοδο μιας χώρας από την Ε.Ε. εξαρτάται από χιλιάδες παραμέτρους, οι περισσότερες από τις οποίες είναι εν εξελίξει. [...] Ποιο λοιπόν το νόημα να ρωτάς την κυρά Μαριγούλα της Βρετανίας να αποφασίσει για το BREXIT ή το BREMAIN; Κανένα. Ο μόνος λόγος είναι η ανυπαρξία πολιτικών που μπορούν να παίξουν τον ρόλο του έμπειρου πιλότου, να ξέρουν δηλαδή πού θέλουν να πάνε και πώς θα φτάσουν μέχρι εκεί. Και για να μην φανεί η ανεπάρκειά τους πετάνε το μπαλάκι στον λαό".³ 

"Tο Brexit είναι μια ρεαλιστική ελπίδα, δίκοπη όπως κάθε γόνιμη πρόκληση. H γερμανική, τουλάχιστον, ολοκληρωτική ηγεμονία των «Aγορών» στην Eυρώπη ράγισε, καινούργιος Aδόλφος δεν μπορεί πια να είναι ο Σόιμπλε. O «ευρωσκεπτικισμός» είναι η πολιτισμική αντίσταση των Eυρωπαίων στην απειλή της «ευρωμαρμελάδας», χρέος ανθρωπιστικό, διάσωση της αξιοπρέπειας (–οπωσδήποτε όχι «ακροδεξιά» και «εθνικιστική» επιλογή). Eίναι η αντίσταση στην απανθρωπιά των «Aγορών», στα Διευθυντήρια των Bρυξελλών".⁴
 

Ενδεικτικά ξεχώρισα αυτά μόνο ανάμεσα στις άπειρες αράδες που γράφτηκαν στον απόηχο του αποτελέσματος του δημοψηφίσματος των Βρετανών για αποχώρησή τους από την Ε.Ε. Απόψεις, συχνά αντικρουόμενες, από διαφορετική σκοπιά, ιδεολογικά χρωματισμένες ή όχι, καθιστούν αν μη τι άλλο σαφές το άγνωστο της επόμενης μέρας για το ευρωπαϊκό μέλλον.

Αν κάτι, ωστόσο, προσωπικά θα ξεχώριζα συμπερασματικά είναι η καθοριστική για την λήψη της απόφασης οικονομική διάσταση σε ένα κατά τ΄ άλλα πολιτικό ζήτημα. Μακάρι όλοι όσοι ψήφισαν υπέρ της εξόδου να εκφράσαν την αντίδρασή τους στην απειλή της πολιτιστικής «ευρωμαρμελάδας» ή στον τρόπο άσκησης της εξουσίας στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, αλλά πολύ φοβάμαι ότι οι περισσότεροι βρήκαν την ευκαιρία να εκφράσουν τη δυσαρέσκειά τους για την επιδεινούμενη οικονομική δυσπραγία των τελευταίων χρόνων. Μη έχοντας δει στον πολιτικό ορίζοντα ελπίδα για ανατροπή των δεδομένων, δεν ήταν και πολύ δύσκολο να πειστούν από μια φτηνή επιχειρηματολογία επιτήδειων. Βλέπεις, η περίπτωση της Γηραιάς Αλβιόνας ως μιας αλλοτινής οικονομικά ισχυρότατης αυτοκρατορίας με όλα τα προνόμια που της εξασφάλιζαν οι αποικίες της, προσφέρεται εύκολα για μια τέτοιου είδους επιχειρηματολογία.

Δε λέω, θεμιτή αυτή η αντίδραση. Από τη γέννησή της κιόλας η αθηναϊκή Δημοκρατία ήταν συνυφασμένη με τα οικονομικά συμφέροντα των διαφόρων ομάδων εξουσίας. Αλλά μήπως τελικά σήμερα, προτεραιότητα και μοναδικό κριτήριο για τη λήψη πολιτικών αποφάσεων είναι η οικονομική ευχέρεια που αυτές υπόσχονται για περισσότερη κατανάλωση; Τι θέση έχουν άραγε άλλου είδους ποιοτικά κριτήρια;

Δύσκολα ερωτήματα... πόσω μάλλον για να τα απαντήσει ένας θετικός επιστήμονας! Προς μεγάλη μου έκπληξη, ωστόσο, αυτές τις μέρες και αφού είχε καταλαγιάσει η σχετική φλυαρία, ήρθε να ξεχωρίσει η επέμβαση ενός διακεκριμένου φυσικού. Ενός επιστήμονα που παρά την αναπηρία του φαίνεται να είναι πολύ λιγότερο εξαρτημένος από όσο αρτιμελείς συνάδελφοί του. O Stephen Hawking, λοιπόν, προειδοποιεί εν ολίγοις ότι το ανθρώπινο είδος θα χαθεί, αν συνεχιστεί η προ Brexit στάση των ανθρώπων για τα χρήματα και τον πλούτο.

Τροφή για πολλή σκέψη αυτή η τοποθέτηση. Αναρωτιέμαι όμως κατά πόσο λαμβάνονται σήμερα σοβαρά υπόψη οι επιστήμονες, τη στιγμή μάλιστα που γίνεται θεωρητικά τουλάχιστον παραδεκτό ότι με τη συνδρομή αυτών των πεπαιδευμένων ανθρώπων δύναται μια ουσιαστική ανάκαμψη και ευημερία. Άνθρωποι στους οποίους έχει προσφερθεί η δυνατότητα παιδείας και μόρφωσης υψηλού επιπέδου, έχουν με τη σειρά τους αντίστοιχα υψηλή ευθύνη προς την κοινωνία. Χωρίς φυσικά να εξαντλείται η εν λόγω ευθύνη στην τεχνοκρατική εκμετάλλευσή τους για εξυπηρέτηση συμφερόντων, όπως θέλει συχνά να την αντιλαμβάνεται η σύγχρονη πολιτική τάξη, βλ. «μεγάλους» οικονομολόγους σε ανεξάρτητες θέσεις εξουσίας Κεντρικών Τραπεζών χωρίς κανέναν εντούτοις δημοκρατικό έλεγχο!



1. Ο καθόλου ταλαντούχος κύριος Κάμερον, του Τάκη Καραγιάννη
 

2. Εκφόβιζαν με το Grexit, ήρθε το Brexit, του Κώστα Βαξεβάνη

3. Το δημοψήφισμα ως διαστροφή της Δημοκρατίας, του Θάνου Τζήμερου

4. Tσώρτσιλ, Kάμερον και ο Aδόλφος, του Χρήστου Γιανναρά

TTIP: Οι ζωές μας υπό τον πλήρη έλεγχο των πολυεθνικών

Πηγή: Το Περιοδικό

Tον Ιούλιο του 2013 στην Ουάσινγκτον, ο Μπαράκ Ομπάμα και ο Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο ανακοίνωσαν την αρχή των διαπραγματεύσεων για μια συμφωνία που στόχο έχει να αλλάξει ριζικά τον τρόπο ροής του κεφαλαίου διεθνώς, το ρόλο των κρατών, των υπερεθνικών ολοκληρώσεων και των μεταξύ τους σχέσεων. Πρόκειται για τη διαβόητη πλέον «Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων», γνωστή με τα αρχικά TTIP (Transatlantic Trade and Investment Partnership), μια υπό διαπραγμάτευση ακόμη συμφωνία ανάμεσα σε ΗΠΑ και ΕΕ με άκρως αμφιλεγόμενο περιεχόμενο. Και τις υποψίες για το αμφιλεγόμενο του περιεχομένου έρχεται να ενισχύσει ο τρόπος με τον οποίο λαμβάνουν χώρα οι σχετικές διαπραγματεύσεις: πίσω από κλειστές πόρτες, μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, με πολύ γενικόλογες μόνο εκθέσεις των διαπραγματεύσεων από πλευράς της ΕΕ και με τους ευρωβουλευτές να μην μπορούν να συμβουλευτούν τα σχετικά έγγραφα παρά μόνο σε ένα «αναγνωστήριο» υπό αυστηρή επιτήρηση.

Η αλήθεια είναι ότι αυτός ακριβώς ο τρόπος κίνησε τις υποψίες, έτσι που ενώ πριν ένα χρόνο, πόσω μάλλον πιο πριν, η εν λόγω συμφωνία ήταν σχεδόν άγνωστη, έτσι όπως θα επιθυμούσαν τα εμπλεκόμενα μέρη, σήμερα αντιθέτα γίνεται πολύ συχνά λόγος σχετικά. Το Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ, παραδείγματος χάριν, έχοντας ασχοληθεί εκτενώς με το θέμα, έχει εκδώσει μια μπροσούρα στην οποία αναλύει την πολεμική του απέναντι στην υπογραφή της. Πιο συγκεκριμένα, αναφέρεται εκεί πως "οι αρχικοί ισχυρισμοί από υπέρμαχους του TTIP ότι η συμφωνία θα ήταν καλά νέα για τις εργαζόμενες οικογένειες τόσο στην ΕΕ όσο και στις ΗΠΑ έχουν τώρα απορριφθεί ως ανυπόστατοι από τους πλέον σοβαρούς οικονομικούς σχολιαστές. Αρκετές μελέτες έχουν εκθέσει το οικονομετρικό υπόδειγμα πίσω από τις εκτιμήσεις των επιπτώσεων υπέρ του TTIP, κρίνοντάς το απλουστευτικό, και σημειώνουν ότι έχει αποτύχει παταγωδώς να προβλέψει πραγματικά αποτελέσματα από προηγούμενες συνθήκες, όπως η Βορειοαμερικανική Συμφωνία Ελεύθερων Συναλλαγών (NAFTA)". Και πιο κάτω, σύμφωνα με το Ίδρυμα, "ουσιαστικά, στόχος είναι η άρση των ρυθμιστικών «φραγμών» που περιορίζουν τα δυνητικά κέρδη των υπερεθνικών επιχειρήσεων και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Εντούτοις, οι εν λόγω «φραγμοί» είναι στην πραγματικότητα ορισμένα από τα πολυτιμότερα κοινωνικά μας πρότυπα και ορισμένοι από τους πιο σημαντικούς περιβαλλοντικούς κανόνες, όπως τα εργασιακά δικαιώματα, οι κανόνες για την ασφάλεια των τροφίμων (μεταξύ αυτών και οι περιορισμοί για τους γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς), οι κανονισμοί για τη χρήση των τοξικών χημικών ουσιών, οι νόμοι για την προστασία των ψηφιακών προσωπικών δεδομένων, ακόμη και οι νέες ασφαλιστικές δικλίδες που επιβλήθηκαν στον τραπεζικό τομέα για να αποτραπεί μια επανάληψη της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008".

Κι παρότι μέχρι πρότινος οι έντονες αντιδράσεις διεθνώς από πολλές πλευρές δε φαίνεται ότι έπαιζαν κάποιο αποφασιστικό ρόλο στις εξελίξεις, διαρροή τεράστιου όγκου πληροφοριών πριν από λίγες μέρες από τη Greenpeace ταράζει επιτέλους τα νερά. Οι πληροφορίες έρχονται να επιβεβαιώσουν τις ανησυχίες με την υπεύθυνη εκστρατείας στο Ελληνικό Γραφείο της Greenpeace, κ. Ναταλία Τσιγαρίδου να τονίζει ότι: «Από τα κείμενα που έχουν δημοσιευτεί γίνεται ξεκάθαρο ότι δεν υπάρχει τρόπος να γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύ Ευρωπαϊκής Ενωσης και ΗΠΑ, χωρίς να εγκαταλείψει η Ευρώπη τις κόκκινες γραμμές της για την προστασία του περιβάλλοντος, της δημόσιας υγείας και των θεμελιωδών δικαιωμάτων πάνω στα οποία οικοδομήθηκε η Ευρώπη».

Η Γαλλία έχει ήδη μετά τις διαρροές ταχθεί κατά του σχεδίου της συμφωνίας προειδοποιώντας ότι θα την μπλοκάρει, αν οι Βρυξέλλες δεν αποσπάσουν παραχωρήσεις από την Ουάσινγκτον. Μακάρι να είναι η αρχή για τον τερματισμό μια σειράς αδιαφανών και σκοτεινών κινήτρων διαπραγματεύσεων, στην θέση των οποίων να ξεκινήσει πράγματι δημόσιος και ανοιχτός διάλογος για το ελεύθερο εμπόριο. Το πλέον αισιόδοξο όμως, κατά τη γνώμη μου, είναι ότι μια Μη Κυβερνητική Οργάνωση, την αξιοπιστία πολλών ομοίων της οποίας έχουν πλήξει τα τελευταία χρόνια αποκαλύψεις για αδιαφάνεια, και μαζί μ΄ αυτή γενικώς όποια ανιδιοτελή, σε εθελοντική βάση δράση από μέρους απλών πολιτών μπορεί να φέρει αποτελέσματα, χωρίς να πρόκειται αποκλειστικά για αιθεροβάμονες!

Σύντομο βίντεο για την TTIP, με μια κάπως πιο χιουμοριστική νότα!

Πυξίδα ζωής από μεγάλο δάσκαλο

Ως πολύτιμη πυξίδα ζωής μπορεί να θεωρηθούν τα διδάγματα ανθρώπων που έχουν αφιερώσει το βίο τους προσπαθώντας να  σε δύσκολα φιλοσοφικά ερωτήματα καθοριστικά της στάσης ζωής τόσο για έναν της φυλής μας, όσο -αυτό είναι το σημαντικότερο- και γενικότερα του ανθρώπου. Ε, λοιπόν, αν είχα την τύχη να συναντήσω μέσα από τα γραπτά του κάποιον τέτοιον στη ζωή μου, αυτός είναι ο καθηγητής Φιλοσοφίας κ. Χρήστος Γιανναράς, που τόσο συχνά μνημονεύω εδώ, όπως θα έχει αντιληφθεί ο αναγνώστης αυτού του blog. Παραμονές της εθνικής επετείου της 25ης Μαρτίου, σε ατμόσφαιρα προσπάθειας αυτοπροσδιορισμού σχεδόν διακόσια χρόνια μετά την έναρξη του αγώνα για ανεξαρτησία και στο κλίμα της μόνιμης εδώ και πέντε πλέον χρόνια κρίσης, που μόνο ως οικονομική δεν μπορεί να θεωρηθεί, διαβάζω μια συνέντευξή του εφ΄ όλης της ύλης, διαφωτιστικά κομμάτια της οποίας απομόνωσα και θέλω να μοιραστώ, με την ελπίδα να αποτελέσουν έναυσμα ανακάλυψης κι από άλλους. 

Ζώντας στο εξωτερικό και έχοντας συνειδητοποιήσει τα αδιέξοδα του κυρίαρχου δυτικού πολιτισμού, βρίσκεσαι αντιμέτωπος με καίρια ερωτήματα για την ύπαρξή σου. Φέροντας μια συγκεκριμένη πολιτιστική κληρονομιά, αναρωτιέσαι σε τι διαφέρεις άραγε από τους υπολοίπους και για ενδεχόμενη εναλλακτική θεώρηση των πραγμάτων. Ορμώμενος απ΄ αυτό ακριβώς το σημείο και χωρίς απαραίτητα να τηρείται η ροή του αρχικού κειμένου, ξεκινώ με την εξής παράθεση:

«Πριν από εμάς, όλοι οι λεγόμενοι ελληνοκεντρικοί διανοούμενοι, ο Κόντογλου, ο Πικιώνης, ο Θεοτοκάς, ο Λορεντζάτος, ο Σαραντάρης, ο Ελύτης, όλοι τους φάγανε τη Δύση με το κουτάλι. Διότι μόνο εάν ζήσεις στη Δύση και τα αδιέξοδα της Δύσης, ξυπνάει μέσα σου το ενδιαφέρον να δεις εάν υπάρχει κάτι διαφορετικό στη δική σου παράδοση. Ένας άνθρωπος που αγνοεί τη Δύση, δεν μπορεί να είναι Έλληνας. Γι’ αυτό και όλοι μας επιμένουμε, εννοώ όσοι έχουμε αυτή την οπτική, ότι η μετοχή μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) είναι απαραίτητη. Εάν πάψει να μετέχει στην ΕΕ η Ελλάδα, τότε βγαίνει από το ιστορικό γίγνεσθαι. Έχεις ταυτότητα όταν έχεις ετερότητα. Όλοι μου οι δάσκαλοι ήταν ο Χάιντεγκερ, ο Βιτγκεστάιν, ο Νίτσε, ο Λακάν. Και αυτό διότι γεννήθηκα και μεγάλωσα ως δυτικός, με δυτική εκπαίδευση, με δυτική θρησκευτικότητα, με θαυμασμό προς τη Δύση. Οπότε, κάποια στιγμή, όταν γεννήθηκε μέσα μου το ερώτημα, ευτυχώς εγκαίρως, τι έχει οδηγήσει σήμερα τη ζωή μας σε αδιέξοδα, ακολούθησα αυτούς τους μεγάλους που μου έδειξαν με την κριτική τους ποιο ήταν το λάθος στη δυτική ιστορική εξέλιξη. Η κριτική του Χάιντεγκερ σπάζει κόκαλα. Εάν δεν περάσεις από αυτή τη θητεία και μαθητεία, δεν μπορείς να ανακαλύψεις τη διαφορά.
[...]
Στον ελληνισμό και σε άλλες παραδοσιακές κοινωνίες, υπήρχε μια νοηματοδότηση της ζωής, υπήρχε ένα νόημα, μια αναφορά στην αιτία και στον σκοπό, άρα και κάποιοι κανόνες αληθείας που προέκυπταν από αυτό το σκοπό και την αιτία. Η εκκλησία απαντούσε στον Έλληνα σε αυτά τα πολύ βασικά και θεμελιώδη ερωτήματα, τα οποία έδιναν νόημα στη ζωή και στον θάνατο. Όταν χάσει ένας λαός μια τέτοια νοηματοδότηση, τότε επικρατεί ένας μηδενισμός, όπως σήμερα. Τα πάντα είναι χρησιμότητα, κατανάλωση, δεν υπάρχει τίποτα που να δίνει πραγματική χαρά ζωής. Γιατί μόνο εάν ψηλαφείς ένα νόημα στη ζωή σου, μπορείς να έχεις χαρά ζωής. Διαφορετικά η χαρά της ζωής είναι η κατανάλωση.
[...]
Αυτός σήμερα είναι ο τρόπος της ζωής μας, ο ατομοκεντρισμός μας, στο απόλυτο. Αλλά, νομίζω, για έναν Έλληνα πρέπει τουλάχιστον να τίθεται ως ερώτημα, ως απορία, γιατί η έννοια του ατομικού δικαιώματος ήταν άγνωστη στην αρχαία Ελλάδα, ήταν άγνωστη στο ρωμαϊκό δίκαιο. Γιατί; Διότι αυτό που επιδιώκει η νεότερη Δύση με τα ατομικά δικαιώματα υπερκαλυπτόταν από το γεγονός ότι ήσουν πολίτης, μετείχες κρίσεως και αρχής.
[...]
Είναι τεράστιες οι παρανοήσεις που έχουν γίνει με έναν τρόπο και ένα επίπεδο αφελέστατο, παιδαριώδες. Το ατομικό δικαίωμα είναι το μεγαλύτερο αδιέξοδο των ευρωπαϊκών κοινωνιών. Δεν μπορεί ο νόμος να καθορίζει τα πάντα στη ζωή. Όταν ο Καντ, το λέω αυτό συχνά, ορίζει γάμο ως σύμβαση δύο ετερόφυλων ατόμων για αμοιβαία χρήση της σεξουαλικής ιδιαιτερότητας του άλλου, εκεί είναι όλη η εικόνα της απανθρωπίας του δικαιώματος… απανθρωπία σκέτη!»

Για να προλάβω τυχόν παρεξηγήσεις, δεν πρόκειται για εθνικιστικό πείσμα να αποδειχθεί κάποια υποτιθέμενη ανωτερότητα των Ελλήνων, επιδιώκοντας μια ωραιοποιημένη σύνδεσή μας με τον Αριστοτέλη και τον Περικλή της αρχαιότητας. Όχι! Ο ίδιος άλλωστε έχει γράψει ότι το χαμένο τρόπο των Ελλήνων ενδέχεται να τον ανακαλύψουν κάποτε Λάπωνες, Νιγηριανοί, Ταϊβανέζοι ή Αργεντίνοι - δεν υπάρχει εθνικός ή φυλετικός αποκλεισμός. Στη συγκεκριμένη συνέντευξη απαντάει σε ερώτημα περί του θέματος της ελληνικής συνέχειας ως εξής:

"[...] λέμε ότι ο Ιουστινιανός έκλεισε τις τελευταίες φιλοσοφικές σχολές των Αθηνών και αυτό είναι μύθος. Επί Ιουστινιανού έκλεισαν οι τελευταίες φιλοσοφικές σχολές των Αθηνών, επειδή είχαν παρακμάσει. Οι τελευταίοι που φοίτησαν εκεί, έναν αιώνα πριν από τον Ιουστινιανό, ήταν ο Μέγας Βασίλειος, ο Ιωάννης Χρυσόστομος και ο Γρηγόριος Ναζιανζηνός.

 Αλλά, εν συνεχεία, επανέρχεται σε χρήση η λέξη Έλληνας, αυτό το έχει υπογραμμίσει ο Σβορώνος, από τον 10ο αιώνα και μετά. Όποιος ήταν Ρωμαίος πολίτης με ορθόδοξο θρήσκευμα, εκκλησιαστικό θρήσκευμα, ήταν και Έλλην, διότι είχε γλώσσα ελληνική, όλη αυτή η απέραντη [Ρωμαϊκή] αυτοκρατορία μιλούσε ελληνικά. Μάλιστα ο Σβορώνος είχε πει το εξαιρετικό: «Μη μου ζητάτε συνέχεια αίματος, εγώ κάνω ιστορία, δεν κάνω ζωολογία»".

Για τη σημασία της ιστορίας τον καιρό της ανιστόρητης γενιάς μας, της έτοιμης ωστόσο να απορρίψει προτού γνωρίσει, παραθέτει τον Jacques Le Golf: «Η Ευρώπη οικοδομείται. Είναι το μεγάλο όραμα. Δεν θα πραγματωθεί, εάν δεν λάβουμε υπόψη την ιστορία. Μια Ευρώπη χωρίς ιστορία θα ήταν μια Ευρώπη ορφανή και δυστυχισμένη. Γιατί το σήμερα έρχεται από το χθες, το μέλλον αναδύεται από το παρελθόν… Στις προσπάθειες ενοποίησής της η ήπειρος έζησε διενέξεις, συγκρούσεις, διαιρέσεις, εσωτερικές αντιφάσεις. Στην ευρωπαϊκή υπόθεση θα αφοσιωθούμε, μόνο αν γνωρίζουμε ολόκληρο το παρελθόν και αντικρίζουμε το μέλλον».

Καλώς ή κακώς, εύκολες λύσεις, όπως ξεκαθαρίζει ο ίδιος ο Γιανναράς, δεν υπάρχουν και ούτε η Φιλοσοφία ή η Ιστορία έχουν να διδάξουν μαγικά τέτοιες. Ίσως καταφέρουμε όμως να πάμε μπροστά όταν «προοδευτικά και ανεπαισθήτως, που λέει ο Καβάφης, ξαναβρούμε τον τρόπο της ελληνικότητας [του αποφατισμού των γλωσσικών διατυπώσεων της εμπειρίας, της οντολογίας της σχέσης και του προσώπου, του ασύμπτωτου και ασύμβατου θρησκείας έναντι εκκλησίας, ηθικής έναντι άσκησης, αμαρτίας ως νομικής παράβασης και ενοχής έναντι αμαρτίας ως αποτυχίας]. Να τον ξαναβρούμε, όχι γιατί πρέπει, ούτε επειδή είναι καλύτερος, αλλά για να δούμε εάν μας δίνει πραγματική χαρά ζωής».


Διαφωτιστική παραπομπή των προτάσεων αυτών του Γιανναρά στο έργο του: Η Ευρώπη γεννήθηκε από το «Σχίσμα»

Ευρώπη: ενωμένη μεν, αλλά...

Ψηφιδωτό από οικία στη Σπάρτη, 3ος αι. μ.Χ. Πηγή: www.lifo

Η αρπαγή της Ευρώπης ως μιας αλλοτινής αλλοδαπής οδηγούμενης στο νότιο άκρο της ηπείρου, την Κρήτη, ψηφιδωτό από οικία στη Σπάρτη, 3ος αι. μ.Χ.

Τα συντρίμμια και οι πληγές των θηριωδιών των μεγάλων πολέμων φέρνουν τη Γηραιά Ήπειρο τον προηγούμενο αιώνα αντιμέτωπη με το καίριο ερώτημα για το πώς θα μπορούσε να εξασφαλιστεί να μην ξαναζήσουν οι λαοί τέτοιου είδους οδυνηρές καταστάσεις. Έχοντας παράλληλα συνειδητοποιήσει τα οικονομικά οφέλη στο πλαίσιο μιας διευρυμένης οντότητας, χώρες κυρίως του Ευρωπαϊκού Βορρά κάνουν δειλά τα πρώτα βήματα προς μια ενοποίηση. Θα χρειαστούν μεγάλες πολιτικές προσωπικότητες τις επόμενες δεκαετίες με όραμα για τα οφέλη της ισχύος εν τη ενώσει σε έναν κόσμο όλο και πιο ευμετάβλητο, απαιτητικό, ανταγωνιστικό. Το δύσκολο τίμημα; Σταδιακή παραχώρηση εθνικής κυριαρχίας, μεταθέτοντας εξουσίες σε υπερεθνικό επίπεδο, τίμημα για το οποίο με επιχείρημα τα οφέλη έπρεπε να πείσουν.

Σήμερα, πάνω από μισό αιώνα μετά, κρίνοντας βάσει αποτελέσματος, το επιχείρημα ήταν μάλλον πειστικό, έτσι που όλο αυτό το μεσοδιάστημα οικοδομούνταν μια Ευρωπαϊκή Ένωση συνεχώς διευρυνόμενη τόσο σε αριθμό μελών όσο και σε εξουσίες. Μέχρι που ο ρους της Ιστορίας έφερε στο προσκήνιο μια πρωτόγνωρη οικονομική κρίση, αφορμή για να φανεί πως το καράβι δεν ήταν τελικά τόσο στεγανό, από πολλές απόψεις, όσο θεωρούνταν. Ταυτόχρονα, ωστόσο, φωτίστηκε με τρόπο τραγικό η αδυναμία αντιμετώπισης κρίσεων, που όταν δεν αντιμετωπιστούν κατάλληλα και εγκαίρως εντείνουν εσωτερικές ανισορροπίες με θύματα Ευρωπαίους πολίτες, εν προκειμένω αυτούς της περιφέρειας για κακή τους τύχη. Και σαν να μην έφτανε αυτό, αντιμετωπίζοντας εν πολλοίς τις στρατηγικές επιλογές της εκτός των συνόρων της*, στην πόρτα της βρήκε η Ευρώπη τα τελευταία χρόνια μια πρωτόγνωρα μεγάλη προσφυγική κρίση της μεταπολεμικής ιστορίας, με χιλιάδες ανθρώπων να προσφεύγουν από στεριά και θάλασσα προς αυτή τη φιλήσυχη και κατά κύριο λόγο ευημερούσα ήπειρο.

Ενώ λοιπόν η εικόνα της Ευρώπης σήμερα ως ισχυρής οικονομικά Ένωσης με την μεγάλη πολιτιστική της κληρονομιά σε ελευθερίες, σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και αλληλεγγύη είναι τόσο δελεαστική, στην πράξη δυστυχώς διαψεύδεται. Παρακολουθώντας την επικαιρότητα την προηγούμενη και μόνο εβδομάδα αρκεί να προβληματιστεί και ο πλέον ανυποψίαστος για το μέλλον της. Πρώτα έρχεται η είδηση ότι η Μ. Βρετανία έχει εξασφαλίσει ειδικό καθεστώς εντός Ε.Ε. έπειτα από πολύμηνες διαπραγματεύσεις. Και καταλαβαίνω εν μέρη την ικανοποίηση του Βρετανού πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον για το αποτέλεσμα, που εν όψει δημοψηφίσματος για συμπόρευση (έστω υπό όρους) με την Ένωση ή όχι, ανυπομονούσε να παρουσιάσει επιστρέφοντας στο Λονδίνο, συνοψισμένο στο ότι «οι φορολογούμενοί μας δεν θα πληρώσουν ποτέ για να διασώσουν κάποιον στην Ευρωζώνη»**. Προς τι, όμως, η ικανοποίηση των υπολοίπων Ευρωπαίων ηγετών μετά την πολύωρη Σύνοδο; Αντιλαμβάνονται άραγε ότι μόλις δημιουργήθηκε προηγούμενο ώστε και οι υπόλοιποι μεγάλοι να διεκδικήσουν, επισήμως τουλάχιστον, εξαιρέσεις από το κοινό πλαίσιο της Ένωσης; Εκτός κι αν πράγματι αυτό θέλουν!

Και ξεγυμνώθηκε έπειτα κι άλλο ο βασιλιάς: με τον πιο απροκάλυπτα ιδιοτελή τρόπο για χώρα-μέλος, η Αυστρία συγκαλεί σύνοδο με εννέα βαλκανικές χώρες, πλην φυσικά της προβληματικής Ελλάδας, με σκοπό την ανεξάρτητη εξεύρεση λύσης για τη δραστική μείωση των προσφυγικών ροών και την πετυχαίνουν φυλακίζοντας εντός της μικρής χώρας εισόδου χιλιάδες πρόσφυγες, αδιαφορώντας τόσο για την περαιτέρω εξαθλίωση των προσφύγων όσο και για τις συνέπειες στον τοπικό πληθυσμό της χώρας-εταίρου (δες εδώ). Είπαμε, στις μέρες μας το ευρωπαϊκό μάθημα διδάσκει πως πρώτα και κύρια μετράει να είμαστε εμείς οι ίδιοι καλά και δεν παν να χαθούν οι άλλοι!

Μου είναι ασφαλώς σαφές ως τι είδους κίνδυνος φαντάζουν στα μάτια των ευημερούντων Κεντροευρωπαίων και Βορειοευρωπαίων οι κακόμοιροι πρόσφυγες και μόνο που ενδέχεται να διαταράξουν την κανονικότητα. Ή δεν αμφισβητώ το επιχείρημα της εισόδου μαζί με τους υπολοίπους κακόβουλων εξτρεμιστών στην καρδιά της Ευρώπης. Αλλά αναρωτιέμαι τι τους κάνει να πιστεύουν στην εποχή της παγκοσμιοποίησης ότι είναι ασφαλείς υψώνοντας φράχτες με την όχι και τόσο μακρινή Ελλάδα. Μα καλά, συνειδητοποιώντας ότι από κοινού, αλληλέγγυα, μπορούν να αντιμετωπιστούν καλύτερα τα προβλήματα, δεν έφτασαν στην Ένωση; Τι μπορεί άραγε να εμπνεύσει η σημερινή Ευρώπη σε εμάς τους νεότερους πολίτες της εκτός από επίπλαστες πολλά υποσχόμενες καριέρες στις μεγάλες «Αγορές»; Πώς να μας κινητοποιήσει να είμαστε διατεθειμένοι να βάλουμε τα δυνατά μας με σκοπό να φτιάξουμε αυτή τη γωνιά του κόσμου κατά τι καλύτερη; Ή πόσο εύκολα αναμένεται έτσι να κλείσουμε τα αφτιά μας στις σειρήνες του επικίνδυνου εθνικισμού; Αντί να θέλει να μας κάνει όντως μέλη μιας κοινής οικογένειας, έτοιμοι να αυτοπροσδιοριστούμε πρώτα Ευρωπαίοι και παράλληλα με την ιδιαιτερότητα καταγωγής του ο καθένας, συνδυασμός που μπορεί να υποσχεθεί θαύματα! Απογοήτευση... Κοίτα να δεις κι εγώ που το ΄χαψα!

* Για τις αυξημένες εξαγωγές όπλων της Γερμανίας και μόνο το 2015 δες εδώ: http://www.spiegel.de/politik/deutschland/waffen-exporte-sigmar-gabriel-verkuendet-glaenzende-verkaufszahlen-a-1078393.html

** Άκρως ενδιαφέρουσα η άποψη για το ειδικό βρετανικό καθεστώς εδώ: http://www.analyst.gr/2016/03/02/to-avato-tis-kerdoskopias/