Ευρώπη: ενωμένη μεν, αλλά...

Ψηφιδωτό από οικία στη Σπάρτη, 3ος αι. μ.Χ. Πηγή: www.lifo

Η αρπαγή της Ευρώπης ως μιας αλλοτινής αλλοδαπής οδηγούμενης στο νότιο άκρο της ηπείρου, την Κρήτη, ψηφιδωτό από οικία στη Σπάρτη, 3ος αι. μ.Χ.

Τα συντρίμμια και οι πληγές των θηριωδιών των μεγάλων πολέμων φέρνουν τη Γηραιά Ήπειρο τον προηγούμενο αιώνα αντιμέτωπη με το καίριο ερώτημα για το πώς θα μπορούσε να εξασφαλιστεί να μην ξαναζήσουν οι λαοί τέτοιου είδους οδυνηρές καταστάσεις. Έχοντας παράλληλα συνειδητοποιήσει τα οικονομικά οφέλη στο πλαίσιο μιας διευρυμένης οντότητας, χώρες κυρίως του Ευρωπαϊκού Βορρά κάνουν δειλά τα πρώτα βήματα προς μια ενοποίηση. Θα χρειαστούν μεγάλες πολιτικές προσωπικότητες τις επόμενες δεκαετίες με όραμα για τα οφέλη της ισχύος εν τη ενώσει σε έναν κόσμο όλο και πιο ευμετάβλητο, απαιτητικό, ανταγωνιστικό. Το δύσκολο τίμημα; Σταδιακή παραχώρηση εθνικής κυριαρχίας, μεταθέτοντας εξουσίες σε υπερεθνικό επίπεδο, τίμημα για το οποίο με επιχείρημα τα οφέλη έπρεπε να πείσουν.

Σήμερα, πάνω από μισό αιώνα μετά, κρίνοντας βάσει αποτελέσματος, το επιχείρημα ήταν μάλλον πειστικό, έτσι που όλο αυτό το μεσοδιάστημα οικοδομούνταν μια Ευρωπαϊκή Ένωση συνεχώς διευρυνόμενη τόσο σε αριθμό μελών όσο και σε εξουσίες. Μέχρι που ο ρους της Ιστορίας έφερε στο προσκήνιο μια πρωτόγνωρη οικονομική κρίση, αφορμή για να φανεί πως το καράβι δεν ήταν τελικά τόσο στεγανό, από πολλές απόψεις, όσο θεωρούνταν. Ταυτόχρονα, ωστόσο, φωτίστηκε με τρόπο τραγικό η αδυναμία αντιμετώπισης κρίσεων, που όταν δεν αντιμετωπιστούν κατάλληλα και εγκαίρως εντείνουν εσωτερικές ανισορροπίες με θύματα Ευρωπαίους πολίτες, εν προκειμένω αυτούς της περιφέρειας για κακή τους τύχη. Και σαν να μην έφτανε αυτό, αντιμετωπίζοντας εν πολλοίς τις στρατηγικές επιλογές της εκτός των συνόρων της*, στην πόρτα της βρήκε η Ευρώπη τα τελευταία χρόνια μια πρωτόγνωρα μεγάλη προσφυγική κρίση της μεταπολεμικής ιστορίας, με χιλιάδες ανθρώπων να προσφεύγουν από στεριά και θάλασσα προς αυτή τη φιλήσυχη και κατά κύριο λόγο ευημερούσα ήπειρο.

Ενώ λοιπόν η εικόνα της Ευρώπης σήμερα ως ισχυρής οικονομικά Ένωσης με την μεγάλη πολιτιστική της κληρονομιά σε ελευθερίες, σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και αλληλεγγύη είναι τόσο δελεαστική, στην πράξη δυστυχώς διαψεύδεται. Παρακολουθώντας την επικαιρότητα την προηγούμενη και μόνο εβδομάδα αρκεί να προβληματιστεί και ο πλέον ανυποψίαστος για το μέλλον της. Πρώτα έρχεται η είδηση ότι η Μ. Βρετανία έχει εξασφαλίσει ειδικό καθεστώς εντός Ε.Ε. έπειτα από πολύμηνες διαπραγματεύσεις. Και καταλαβαίνω εν μέρη την ικανοποίηση του Βρετανού πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον για το αποτέλεσμα, που εν όψει δημοψηφίσματος για συμπόρευση (έστω υπό όρους) με την Ένωση ή όχι, ανυπομονούσε να παρουσιάσει επιστρέφοντας στο Λονδίνο, συνοψισμένο στο ότι «οι φορολογούμενοί μας δεν θα πληρώσουν ποτέ για να διασώσουν κάποιον στην Ευρωζώνη»**. Προς τι, όμως, η ικανοποίηση των υπολοίπων Ευρωπαίων ηγετών μετά την πολύωρη Σύνοδο; Αντιλαμβάνονται άραγε ότι μόλις δημιουργήθηκε προηγούμενο ώστε και οι υπόλοιποι μεγάλοι να διεκδικήσουν, επισήμως τουλάχιστον, εξαιρέσεις από το κοινό πλαίσιο της Ένωσης; Εκτός κι αν πράγματι αυτό θέλουν!

Και ξεγυμνώθηκε έπειτα κι άλλο ο βασιλιάς: με τον πιο απροκάλυπτα ιδιοτελή τρόπο για χώρα-μέλος, η Αυστρία συγκαλεί σύνοδο με εννέα βαλκανικές χώρες, πλην φυσικά της προβληματικής Ελλάδας, με σκοπό την ανεξάρτητη εξεύρεση λύσης για τη δραστική μείωση των προσφυγικών ροών και την πετυχαίνουν φυλακίζοντας εντός της μικρής χώρας εισόδου χιλιάδες πρόσφυγες, αδιαφορώντας τόσο για την περαιτέρω εξαθλίωση των προσφύγων όσο και για τις συνέπειες στον τοπικό πληθυσμό της χώρας-εταίρου (δες εδώ). Είπαμε, στις μέρες μας το ευρωπαϊκό μάθημα διδάσκει πως πρώτα και κύρια μετράει να είμαστε εμείς οι ίδιοι καλά και δεν παν να χαθούν οι άλλοι!

Μου είναι ασφαλώς σαφές ως τι είδους κίνδυνος φαντάζουν στα μάτια των ευημερούντων Κεντροευρωπαίων και Βορειοευρωπαίων οι κακόμοιροι πρόσφυγες και μόνο που ενδέχεται να διαταράξουν την κανονικότητα. Ή δεν αμφισβητώ το επιχείρημα της εισόδου μαζί με τους υπολοίπους κακόβουλων εξτρεμιστών στην καρδιά της Ευρώπης. Αλλά αναρωτιέμαι τι τους κάνει να πιστεύουν στην εποχή της παγκοσμιοποίησης ότι είναι ασφαλείς υψώνοντας φράχτες με την όχι και τόσο μακρινή Ελλάδα. Μα καλά, συνειδητοποιώντας ότι από κοινού, αλληλέγγυα, μπορούν να αντιμετωπιστούν καλύτερα τα προβλήματα, δεν έφτασαν στην Ένωση; Τι μπορεί άραγε να εμπνεύσει η σημερινή Ευρώπη σε εμάς τους νεότερους πολίτες της εκτός από επίπλαστες πολλά υποσχόμενες καριέρες στις μεγάλες «Αγορές»; Πώς να μας κινητοποιήσει να είμαστε διατεθειμένοι να βάλουμε τα δυνατά μας με σκοπό να φτιάξουμε αυτή τη γωνιά του κόσμου κατά τι καλύτερη; Ή πόσο εύκολα αναμένεται έτσι να κλείσουμε τα αφτιά μας στις σειρήνες του επικίνδυνου εθνικισμού; Αντί να θέλει να μας κάνει όντως μέλη μιας κοινής οικογένειας, έτοιμοι να αυτοπροσδιοριστούμε πρώτα Ευρωπαίοι και παράλληλα με την ιδιαιτερότητα καταγωγής του ο καθένας, συνδυασμός που μπορεί να υποσχεθεί θαύματα! Απογοήτευση... Κοίτα να δεις κι εγώ που το ΄χαψα!

* Για τις αυξημένες εξαγωγές όπλων της Γερμανίας και μόνο το 2015 δες εδώ: http://www.spiegel.de/politik/deutschland/waffen-exporte-sigmar-gabriel-verkuendet-glaenzende-verkaufszahlen-a-1078393.html

** Άκρως ενδιαφέρουσα η άποψη για το ειδικό βρετανικό καθεστώς εδώ: http://www.analyst.gr/2016/03/02/to-avato-tis-kerdoskopias/