Μυθιστορηματικοί και πραγματικοί ήρωες στο μεσανατολικό δράμα

 

 «Το κορίτσι με το κόκκινο μπαλόνι», stencil του Banksy

«Ο τρίτος κατά σειρά πόλεμος στη Γάζα εδώ και έξι χρόνια μοιάζει να τέλειωσε, αφού η εύθραυστη εκεχειρία εφαρμόζεται προς το παρόν. Σε μια σύρραξη ωστόσο με σχεδόν 2.200 νεκρούς, δύσκολα μπορεί κανείς να μιλήσει για νικητές και ηττημένους. Άλλωστε, τόσο το Ισραήλ όσο και η Χαμάς ισχυρίζονται ότι εξασφάλισαν το πάνω χέρι στη συμφωνία που συνήψαν. Οι αμφισβητούμενες κατακτήσεις τους όμως είχαν βαρύ τίμημα, ειδικά για τους επί μακρόν δοκιμαζόμενους Παλαιστίνιους της Γάζας. Κατά μια έννοια το Ισραήλ πήρε αυτά που ήθελε: η Χαμάς σταμάτησε να ρίχνει ρουκέτες με αντάλλαγμα κάποιες αόριστες υποσχέσεις και μελλοντικές συνομιλίες. Κι η Χαμάς όμως πανηγυρίζει για τις επιτυχίες της, επειδή επιβίωσε της ισραηλινής υπεροπλίας. Αποδυναμωμένη λίγους μήνες νωρίτερα, πλέον προβάλλει ως σημαντικός παίκτης στην παλαιστινιακή πολιτική σκηνή, ενώ τα δεινά του παλαιστινιακού λαού στη Γάζα είναι και πάλι στο προσκήνιο της διεθνούς επικαιρότητας».

Το παραπάνω αποτελεί απόσπασμα από την πρόσφατη είδηση της εκεχειρίας όπως τη μετέδωσε το Reuters. Δύσκολα κανείς κατανοεί τις διαστάσεις του μεσανατολικού ζητήματος και ακόμη πιο δύσκολα μπορεί να πάρει σαφή θέση, παρά τις πολλές πράξεις αυτού του τραγικού έργου. Πόσω μάλλον στην περίπτωσή μου δεδομένου του περιορισμένου της ιστορικής μνήμης που μου επιτρέπει η ηλικία μου. 

Οι εικόνες, όμως, από τη πρόσφατη πολύνεκρη σύρραξη σοκάρουν, ακόμη και όποιον θα επιθυμούσε να μείνει αποστασιοποιημένος. Η ευκολία μετάδοσής τους σήμερα από πολλαπλά μέσα δικτύωσης δεν αφήνει ίσως πολλά περιθώρια αποστασιοποίησης. Και ανάμεσα σε αυτόν τον πληθωρισμό σχετικών ειδήσεων και εικόνων, για καλή μου τύχη, ήρθε ο Κώστας Γιαννακίδης με την ακόλουθη πρότασή του να με βοηθήσει:

«Ο Κροκ είναι ένας Ισραηλίτης που επέζησε από τρεις επιθέσεις Παλαιστινίων μέσα στην ίδια εβδομάδα. Μία βόμβα στο Τελ Αβίβ, μία στην Ιερουσαλήμ και για τη μέση τυφλά πυρά από ελεύθερους σκοπευτές προς λεωφορείο. Ο Κροκ έγινε σύμβολο για τους Εβραίους και στόχος για τους Άραβες. Στην πραγματικότητα έγινε ένα ράκος. Και όταν βρίσκει την ευκαιρία ψιθυρίζει: "μα είμαστε εμείς που έχουμε στείλει τον στρατό στα εδάφη τους, είναι οι φαντάροι μας που μπαίνουν στα σπίτια τους και καταστρέφουν τα πάντα". Δεν τον ακούει κανείς. Τελικά εκεί όλοι έχουν ένα δίκιο για να πυροβολήσουν τον άλλον. Ο Κροκ δεν είναι, φυσικά, πραγματικό πρόσωπο. Αλλά θα μπορούσε να είναι. Ο Κροκ είναι ήρωας μυθιστορήματος. Croc Attack, του Assaf Gavron. Ο συγγραφέας είναι Εβραίος. Όσα ρεπορτάζ και αν διαβάσετε, όσες αναλύσεις, στρατευμένες ή μη, τίποτα δεν θα σας δώσει καλύτερη εικόνα από την αφήγηση του Gavron. Και είναι μία αφήγηση που εκτιμάς περισσότερο καθώς ο συγγραφέας παίρνει αποστάσεις από το έθνος και την κυβέρνησή του. Ο Gavron αποδίδει τη βασική μομφή στον ισχυρό, σε αυτόν που έχει τα όπλα και το χρήμα, στην κυβέρνηση του Ισραήλ. Όμως αντιμετωπίζει τους ανθρώπους με την ίδια επιείκεια ή αυστηρότητα - όπως το βλέπει ο καθένας. Όπως οι επιθέσεις αυτοκτονίας θεωρούνται αντανακλαστική αντίδραση, έτσι και η αγριότητα του στρατιώτη δικαιολογείται στο πλαίσιο των αντιποίνων. Άλλο η καθημερινότητα των ανθρώπων και άλλο η ηθική της ιστορίας. Σας συστήνω να διαβάσετε το Croc Attack για να προσλάβετε τις εικόνες που, συνήθως, περιγράφονται μέσα από δραματικές καταγγελίες ή στείρους αριθμούς».

Το Croc Attack ήταν ομολογουμένως διαφωτιστικό ως προς την επικρατούσα κατάσταση και κυρίως την καθημερινότητα των ανθρώπων εκεί, τόσο από τη μία όσο κι από την άλλη πλευρά. Ταλαντεύοντάς με ανάμεσα σε δύο διαφορετικούς κόσμους, ο συγγραφέας μου έμαθε να μη βιαστώ να κρίνω τους μυθιστορηματικούς ήρωές του. Ήρωες που ίσως δεν απέχουν και πολύ από την πραγματικότητα και των οποίων η εύθραυστη φύση ξεχώρισε παρά τις σκληρές συνθήκες που τους επιβάλλονται. Και κάπως έτσι, την επόμενη φορά που έπεσα πάνω σε κάποια σχετική είδηση, σίγουρα την είδα με άλλο μάτι! Προτείνω ανεπιφύλακτα με τη σειρά μου να το διαβάσετε.