Εσύ φταις, φώναξε, εσύ!

«Εσύ φταις, φώναξε, εσύ! Εσείς όλοι οι καλοπροαίρετοι, οι καλοχορτασμένοι, οι αδιάφοροι. Εγώ σε ήθελα να πεινάς, να 'χεις παιδιά και να πεινούν, να κρυώνεις, να κρυώνουν, να θες να δουλέψεις και να μη σου δίνουν δουλειά. 'Οχι να μου σεριανίζεις από πολιτεία σε πολιτεία, να χάσκεις στα Μουσεία και στις παλιές εκκλησιές και να κλαις κοιτάζοντας τ' άστρα, γιατί σου φαίνονται πολύ όμορφα ή πολύ φοβερά. Μα χαμήλωσε τα μάτια σου, κακομοίρη, κοίταξε στα πόδια σου ένα παιδί που πεθαίνει!»

Νίκος Καζαντζάκης, Αναφορά στον Γκρέκο 

 

Καυστικότατος ο Καζαντζάκης σ΄ αυτή του την αυτοκριτική ως προς την κοινωνική επαγρύπνηση. Προς αποφυγή ωστόσο παρεξηγήσεων σε μια κακώς νοούμενη επαναστατικότητα στις μέρες μας, έρχεται ο Γιανναράς να συμπληρώσει καταλλήλως για ακόμη μια φορά: 

«Kάποτε η επαναστατική ορμή σαρκωνόταν στη "διαδήλωση": στο αυθόρμητο, πηγαίο, αχειραγώγητο λαϊκό ξέσπασμα διαμαρτυρίας ή απαίτησης να εισακουστούν ρεαλιστικά αιτήματα για ζωτικές κοινωνικές ανάγκες. Σήμερα η διαδήλωση έχει εκφυλιστεί στο θλιβερό θέαμα της άνευρης, άψυχης, βοσκηματώδους "πορείας": ένα αργοσερνάμενο μαζικό σουλάτσο, καθημερινής σχεδόν ρουτίνας στο κέντρο των μεγάλων πόλεων – εικόνα άβουλης, αστόχαστης πλέμπας σε διατεταγμένη υπηρεσία. Συνθήματα δεν γεννιώνται, δεν ξεπηδάνε αυθόρμητα, καταιγιστικά, από κοινό πάθος για τα διεκδικούμενα. Προπορεύεται ο καλοπληρωμένος συνδικαλιστής ινστρούχτορας με την ντουντούκα και υπαγορεύει μισοβαριεστημένος ετοιματζίδικες κοινοτοπίες. Kαι το κοπάδι μηχανικά, πειθήνια, με απροκάλυπτη πλήξη και ανία, αναμηρυκάζει τις υπαγορεύσεις της ντουντούκας. Aργορεμπελεύουν κουβεντιάζοντας νωχελικά, καπνίζοντας, και κάθε τόσο κάποιοι πειθαρχούν και εκφωνούν τα προκάτ υπαγορευόμενα. Σπαραχτικό ξόδι της επαναστατικής ορμής. 

[...]

»Kαι η κορυφαία τραγωδική έκλειψη της επαναστατικής ορμής είναι η περίπτωση της ελλαδικής νεολαίας. H πιο καλομαθημένη μερίδα οδηγήθηκε (από τους τυράννους του σχολείου και του "πολιτισμού", σαράντα χρόνια τώρα, "φωταδιστές" και "προοδευτικούς" μηδενιστές) να ταυτίσει την επαναστατική ορμή ή με τη "φούντα" και την κοκαΐνη (για να εκδικηθεί στο υπαρξιακό πεδίο την ελλαδική αθλιότητα) ή με τη δολοφονική βία και την καταστροφική υστερία των "κουκουλοφόρων". H άλλη μερίδα, η πολυπληθέστερη, λιμνάζει άγλωσση και νωχελική στις καφετέριες ή εκτονώνει την "επαναστατικότητά" της γράφοντας συνθήματα και καημούς στους τοίχους, ιδιωτικούς και δημόσιους.

 [...]

»Eπαναστατική ορμή θα πει: να αλλάξεις εσύ τους όρους του παιχνιδιού, να φέρεις σύγχυση στον αντίπαλο, να πάψεις να παίζεις στο γήπεδό του. Aντί να απεργήσουν οι εκπαιδευτικοί, να μπουν όλοι στις τάξεις τους, αλλά αρνούμενοι το "πρόγραμμα" του υπουργείου. Όλες τις ώρες, όλες τις μέρες, μαζί με τα παιδιά, να μνημονεύουν Διονύσιο Σολωμό και να μνημονεύουν Aλέξανδρο Παπαδιαμάντη. Kαι να συζητάνε, να συζητάνε ατέλειωτα με τα παιδιά. Nα τους μιλάνε μόνο για ό,τι οι ίδιοι αγαπούν, για ό,τι τους ίδιους παθιάζει – θεωρητικά (όχι χρηστικά) μαθηματικά, τη φυσική σαν ερευνητική περιέργεια, την Iστορία σαν σπουδή των πολιτισμών. Nα απεργήσουν με αποχή από τη "λογική" του κομματικού κράτους, όχι απέχοντας από τα παιδιά.

»Mόνο έτσι ξεκινάνε επαναστάσεις».

(όπως δημοσιεύτηκε στις 7 Οκτωβρίου 2013)