Οι παππούδες μας κι εμείς στην πανδημία και τη γιορτή

«Φαντάσου να είχες γεννηθεί το 1900. Στα 14 σου θα ξεκινούσε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος και θα τελείωνε στα 18 σου με 22 εκατομμύρια νεκρούς.

»Λίγο μετά, μια παγκόσμια πανδημική γρίπη, η λεγόμενο ισπανική, θα σκότωνε 50 εκατομμύρια ανθρώπους. Θα έβγαινες σώος και αβλαβής στα 20 σου.

»Έπειτα στα 29 σου θα επιβίωνες από μια παγκόσμια οικονομική κρίση που θα είχε ξεκινήσει από την κατάρρευση του χρηματιστηρίου της Ν. Υόρκης, προκαλώντας πληθωρισμό, ανεργία και πείνα.  

»Στα 33 σου, οι Ναζί θα ανεβαίναν στην εξουσία. Θα γινόσουν 39 όταν θα ξεκινούσε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και θα τελείωνε στα 45 σου με το Ολοκαύτωμα κατά το οποίο 6 εκατομμύρια Εβραίοι θα θανατώνονταν και με πάνω από 60 εκατομμύρια θύματα συνολικά.

»Στα 52 σου θα ξεκινούσε ο πόλεμος στην Κορέα.

»Στα 64, ο πόλεμος στο Βιετνάμ και θα τελείωνε στα 75 σου.

»Ένα παιδί γεννημένο το 1985 θεωρεί ότι οι παππούδες του δεν έχουν ιδέα πόσο δύσκολη είναι η ζωή του, ενώ αυτοί έχουν περάσει διάφορους πολέμους και κακουχίες.

»Ένα παιδί γεννημένο το 1995 που τώρα είναι 25 νομίζει ότι είναι το τέλος του κόσμου όταν το πακέτο της Amazon παίρνει πάνω από 3 μέρες να έρθει ή όταν δεν μαζεύει πάνω από 15 likes η φωτογραφία που ανέβασε στο Facebook ή Instagram…

»Το 2020 πολλοί από μας ζουν άνετα, έχουν πρόσβαση σε διάφορες πηγές οικιακής διασκέδασης και συχνά έχουν πολλά περισσότερα από όσα χρειάζονται.

»Τίποτα από αυτά δεν ήταν έτσι πριν. Αλλά επιβιώσαμε από πολύ πιο καταστροφικές καταστάσεις και δε χάσαμε ποτέ τη χαρά της ζωής».

Αυτές οι αράδες, ελεύθερα μεταφρασμένες εδώ, κυκλοφόρησαν τελευταία στα διάφορα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (όπως εδώ) σε μια προσπάθεια να μας υπενθυμίσουν πολλές αλήθειες για το σημερινό επίπεδο ζωής και την ανεπίτρεπτη δυσαρέσκειά μας αν αναλογιστεί κανείς τις συνθήκες ζωής σε σύγκριση με αυτές του προηγούμενου αιώνα. Και πράγματι είναι γεγονός ότι χάρη στην τεχνολογική ανάπτυξη είμαστε σε πολύ πλεονεκτικότερη θέση απ΄ ό,τι οι παππούδες και οι προπάππουδές μας, πράγμα που συχνά ξεχνάμε αγνοώντας το πρόσφατο παρελθόν και ζώντας μόνο στο μικρόκοσμό μας.

Αναρωτιέμαι, ωστόσο, πόσο διαφέρουν ουσιαστικά τα πράγματα από εκείνα των πρόσφατων προγόνων μας; Υπάρχουσες κοινωνικές ανισότητες* και η σημασία, απ΄ την άλλη, ενός κοινωνικού κράτους για να τις αμβλύνει, τόσο υποτιμημένου όμως σήμερα, ήρθαν επίμονα αυτή τη φορά με αφορμή την πανδημία στο προσκήνιο και μόνο όποιος εθελοτυφλεί μπορεί να εφησυχάζει στον «ασφαλή» κόσμο του, διασκεδάζοντας μέσα από την πληθώρα των παρεχόμενων δυνατοτήτων. Θα πάψει ποτέ άραγε η ανθρωπότητα να έχει ανάγκη από γενναία, ανιδιοτελή αναστήματα που τάσσονται κριτικά και δρουν απέναντι σε αυτές τις άνισα διαμορφωμένες καταστάσεις; Μόνο χάρη σε τέτοια δεν πήγε άλλωστε μπροστά, μπορώντας εν πολλοίς σήμερα να σημειώνει συγκριτικό προβάδισμα;

Αναρωτιέμαι ακόμη, κατά πόσο διαφέρει η φύση του σημερινού ανθρώπου ως προς την ανάγκη άμεσης συναναστροφής με συνανθρώπους του, συσχετιζόμενος και κοινωνώντας τη ζωή μαζί τους; Μπορεί να αντικατασταθεί η δια ζώσης επαφή με ένα φίλο σε αδυναμία από μια βιντεοκλήση; Ερωτήσεις στις οποίες ήρθαν οι δύσκολοι περιορισμοί έναντι της πανδημίας να δώσουν τις πιο πειστικές απαντήσεις τη στιγμή της όλο και περισσότερης ψηφιοποίησης της ζωής μας και παρά την οποία οι φετινές ημέρες των γιορτών βιώθηκαν ομολογουμένως πολύ πιο άδειες.

Αν για κάτι, εντούτοις, είμαι πλέον πεπεισμένος όπως ξεμπροστιάστηκε από αυτή την πανδημία, δεν είναι άλλο παρά η γύμνια των μοντέρνων κοινωνιών απέναντι στον αναπόφευκτο θάνατο, μεταθέτοντας συνεχώς τα μεγάλα υπαρξιακά ερωτήματα για το μακρινό μέλλον και προτιμώντας πάντα να ξεχνιούνται προς το παρόν με τις άφθονες υλικές απολαύσεις. Αντίθετα, τους πολύ περισσότερα στερούμενους παππούδες μας φαίνεται πως τους απασχολούσε πολύ εντονότερα η αναζήτηση νοήματος της ύπαρξής τους, όντας εν τέλει πολύ καλύτερα προετοιμασμένοι για το επέκεινα.

Σε αυτό ακριβώς το μήκος κύματος έτυχε να διαβάσω αυτές τις μέρες σε μια συνέντευξη τον ψυχίατρο Δημήτρη Καραγιάννη** να λέει:

«Στις κοινωνίες που επιτρέπουν την άνετη αναφορά στο θάνατο, οι αναφορές στο σεξ αποτελούν ταμπού και διέπονται από τις αντίστοιχες απαγορεύσεις. Στις κοινωνίες, όμως, όπου οι σεξουαλικές αναφορές περισσεύουν, όπως στις σύγχρονες δυτικές, οι αναφορές στο θάνατο περιορίζονται δραματικά και ωραιοποιούνται. Η καταιγιστική αναφορά στο σεξ εξυπηρετεί μια επιφανειακή συγκάλυψη όλων των δυσχερειών της ζωής. Το αυτονομημένο σεξ στις μέρες μας είναι πολύ διαδεδομένο ηρεμιστικό και προσφέρεται σε μεγάλες δόσεις για να συγκαλύψει τις πραγματικές δυσκολίες των ανθρώπων».

Και συνεχίζει λίγο παρακάτω: «Η δεύτερη στάση εμπρός στη βεβαιότητα του θανάτου είναι μια γενναία συνειδητοποίηση της σκληρής παρουσίας του και η συγκλονιστική ταπείνωση που επιφέρει. Είναι η αναζήτηση της αγάπης που απαντά στην ατομική θνητότητα, που εξαφανίζει την ισοπεδωτική ματαιότητα που εκπηγάζει από το τέλος της ύπαρξης. Το ηλικιωμένο ζευγάρι που επιμένει να ζει τον έρωτά του και παρά το χρόνο δεν παραιτείται από την έκφραση της τρυφερότητάς του, επιμένει να μη χάνει ούτε ένα δευτερόλεπτο της ζωής του, όχι για αποφυγή του γεγονότος του θανάτου, αλλά γιατί έχει μια υπερβατική, αναστάσιμη, ερωτική στάση που τον κατατροπώνει».

Δε θα μπορούσα να συμφωνήσω περισσότερο! Μάλιστα το παρακάτω απόσπασμα από άλλο σημείο της εν λόγω συνέντευξης, βρίσκω ότι αποτελεί ό,τι πιο ταιριαστό στο αισιόδοξο μήνυμα που επιχειρείται εναγωνίως να μεταφερθεί με τις ευχές των ημερών:

«Ασκήσεις γιόγκα πλαισιωμένες με κάποιες ανατολικές ρήσεις συναντούν τα κέντρα χαλάρωσης spa και αποτελούν μια προσπάθεια να ξεχαστεί το βασανιστικό ερώτημα της ύπαρξης. Μια απεγνωσμένη προσπάθεια, που ενώ έχει σαν στόχο την αποφυγή της θλίψης, είναι μια βαθύτατα καταθλιπτική στάση. Στις κρίσιμες στιγμές το ηρεμιστικό της θετικής σκέψης και οι αντίστοιχοι τρόποι απόδρασης δεν έχουν αποτέλεσμα και σε αφήνουν απελπιστικά εγκαταλελειμμένο και ανήμπορο. Το να μη λυπάσαι ισοδυναμεί με το να μην αισθάνεσαι. Υποφέρουμε γιατί είμαστε ελεύθεροι. Η άρνηση της αγωνίας της ζωής αντιστοιχεί στην άρνηση του ίδιου του εαυτού. Η αντίθετη κατάσταση προς αυτήν την επιπόλαια στάση του „think positive“ είναι η ευχαριστιακή αντίληψη της ζωής, που είναι βασισμένη στη βεβαιότητα ότι ο θάνατος δεν υφίσταται ως οντότητα. Ευχαριστιακός τρόπος ζωής είναι αυτός που δεν μας υπόσχεται απουσία δυσκολιών, κόπου, βασάνων, νόσων, γήρατος, αλλά πως όλα αυτά είναι τελικά αξιοποιήσιμα για την ολοκλήρωσή μας. Ο ευχαριστιακός τρόπος ζωής βιώνει το εδώ και το τώρα, καθώς η κάθε στιγμή περικλείει την αιωνιότητα. Το λουλουδάκι που βγαίνει δίχως να το έχει καλλιεργήσει κανείς και που περικλείει την αφτιασίδωτη ομορφιά. Το παθιασμένο βλέμμα των ερωτευμένων νέων. Το τρυφερό, σίγουρο και ευγνώμον βλέμμα των ηλικιωμένων συντρόφων. Μια μελωδία. Ένας χορός. Μια συγγνώμη. Ένα φροντισμένο παιδί με σύνδρομο Dοwn. Ένας τεχνίτης που έχει μεράκι. Ένας υπάλληλος που σε εξυπηρετεί με ενδιαφέρον».

Καλά Χριστούγεννα και καλή χρονιά λοιπόν!

 

Τα «μικρά» πράγματα όπως λέει κι ο φωτογράφος που δίνουν νόημα στη ζωή μας! Πότε π.χ. χαζέψατε τελευταία φορά έστω για λίγο τα αμέτρητα λαμπιόνια του ουρανού;  

© George Ntekas Photography

 

* Mια πρόσφατη έρευνα στη Γερμανία έδειξε ότι μόνο το 0.1% του πληθυσμού έχει 20% (σε σύγκριση με 7% πριν) όλης της ιδιωτικής περιουσίας, το 1% το 35% (22%), το 10% το 67% (59%)... (https://www.diw.de/.../73/diw_01.c.793785.de/20-29-1.pdf) Και αυτό πού; Στη Γερμανία όντας ένα από τα καλύτερα κράτη πρόνοιας!

** Ομολογώ ότι εντυπωσιάστηκα πολύ θετικά από τον ερωτούμενο, που μου ήταν σχεδόν άγνωστος παρά τις συχνές συστάσεις από το φίλο Αντώνη. Τώρα ξέρω σίγουρα ποιο θα είναι ένα από τα αναγνώσματα της νέας χρονιάς!