«Με την έναρξη της τοποθέτησής του ο Σόιμπλε έριξε ένα διαπεραστικό βλέμμα στον Σαπέν. "Δεν μπορούμε", είπε έντονα, "να επιτρέψουμε στις εκλογές να αλλάζουν την οικονομική πολιτική". Η Ελλάδα είχε υποχρεώσεις οι οποίες, με βάση τις συμφωνίες μεταξύ των προκατόχων μου και της τρόικας, δεν μπορούσαν να αναθεωρηθούν μέχρι την ολοκλήρωση του μνημονιακού προγράμματος. Το γεγονός ότι το ελληνικό μνημονιακό πρόγραμμα ήταν αδύνατον να ολοκληρωθεί δε φαινόταν να τον απασχολεί. Αυτό που με εξέπληξε στον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε περισσότερο κι από την άποψή του ότι οι εκλογές έπρεπε να αποψιλωθούν από τη δυνατότητα να αλλάζουν κάτι ουσιαστικό, ότι έπρεπε να καταργηθεί η δημοκρατική διαδικασία επί της ουσίας, αν όχι τύποις, ήταν ότι δεν είχε κανέναν ενδοιασμό να την εκφράσει.
»Ο συλλογισμός του βέβαια ήταν απλός: Εάν κάθε φορά που ένα από τα δεκαεννέα κράτη-μέλη άλλαζε κυβέρνηση το Eurogroup αναγκαζόταν να επανασχεδιάσει την πολιτική του, τότε οι γενικές οικονομικές πολιτικές του θα εκτροχιάζονταν. Φυσικά, από αυτή την άποψη, είχε δίκιο: η δημοκρατία είχε πράγματι πεθάνει τη στιγμή που το Eurogroup απέκτησε την εξουσία να υπαγορεύει την οικονομική πολιτική στα κράτη-μέλη, χωρίς να έχει καθιερωθεί οτιδήποτε που να προσομοιάζει με μια ομοσπονδιακή, δημοκρατική κυριαρχία».
Ανεξαρτήτως τι πιστεύει κανείς για το συγγραφέα, περιγραφές όπως η προηγούμενη αγγίζουν οπωσδήποτε τις ευαίσθητες χορδές κάθε δημοκράτη και αξίζουν προσοχής! Κάπως έτσι έλαβα με ανυπομονησία πριν από καιρό από την Ελλάδα το βιβλίο του Γιάνη Βαρουφάκη «Ανίκητοι ηττημένοι». Παρά όμως τον όγκο του (πάνω από 800 σελίδες!) δε συνειδητοποιούσα πώς κυλούσαν οι σελίδες του όποτε το έπιανα στα χέρια μου χάρη σε αποκαλυπτικές εξιστορήσεις, διαφωτιστικές επισημάνσεις, κατάθεση ενδιαφερουσών πολιτικών προτάσεων κι όλα αυτά περιγραφόμενα με τρόπο γλαφυρό, απρόσμενα μάλιστα για κάποιον μη λογοτέχνη. Το μόνο που ενδεχομένως μου έλλειψε ήταν μια πιο έντονη αυτοκριτική του ιδίου, ενός εκ των πρωταγωνιστών των κρίσιμων γεγονότων του 2015.
Συνεπαρμένος από το ανάγνωσμά του, δε θυμήθηκα δυστυχώς εγκαίρως να κρατήσω σημειώσεις απ΄ όλα εκείνα τα σημεία του κειμένου που θα άξιζε να έχω ξεχωρίσει. Μου ΄μεινε ωστόσο μια γενική εικόνα ικανή να επιβεβαιώσει εν πολλοίς τους λόγους για τους οποίους οδηγηθήκαμε στα σημερινά μας χάλια και δε λέμε να ξεκολλήσουμε απ΄ αυτά.
Ήδη κατά το ανατρεπτικό καλοκαίρι του 2015 είχε γίνει σαφές (δες π.χ. τι σημειώθηκε τότε στο ημερολόγιο) το παράδοξο της ελληνικής κρίσης με το ευρωπαϊκό κατεστημένο, από τη μία, να επιβάλλει τους μη βιώσιμους όρους του, και μάλιστα παρά τις κοινωνικές συνέπειές τους, και την ελληνική πολιτική τάξη, συμπεριλαμβανομένης αυτή τη φορά και της υποτιθέμενης ανανεωτικής κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, να λειτουργεί, από την άλλη, περισσότερο επιδιώκοντας να διαφυλάξει τα προνόμια και την εξουσία της παρά να κάνει πράξη αυτά για τα οποία είχε λάβει ξεκάθαρη εντολή από το λαό. Με ένα μεν πολλά υποσχόμενο νέο άνθρωπο ως πρωθυπουργό, ο οποίος κατά ομολογία του συγγραφέα τον ενέπνευσε και τον οποίο εμπιστεύτηκε, αλλά με παθογένειες που δεν άργησαν να βγουν στο προσκήνιο και καθόρισαν τελικά τις εξελίξεις.
Σήμερα, τρία χρόνια μετά, σε μια τραγική συγκυρία μετά από τις πρόσφατες φονικές πυρκαγιές στην Ανατολική Αττική, έχουν πέσει οι μάσκες για τα καλά μη αφήνοντας πλέον περιθώρια παρερμηνείας. Όσο επιεικής κι αν διατίθεται να είναι κανείς μαζί τους, είναι εξωφρενικό άνθρωποι οι οποίοι πασιφανώς είναι υπαίτιοι για την απώλεια ανθρώπινων ζωών και τη γενικότερη εξαθλίωση πολλών περισσοτέρων, όχι μόνο να το προσπερνούν αδιάφορα αυτό, αλλά να μας υπενθυμίζουν επιδεικτικά εμάς τους αφελείς ότι έχουμε κάθε λόγο να είμαστε πανευτυχείς για την επερχόμενη έξοδο από τα μνημόνια! Για μια έξοδο όμως που ουσιαστικά είναι είσοδος σε νέα περίοδο λιτότητας για την ελληνική οικονομία και δεν υπόσχεται τίποτα αισιόδοξο για το μεσοπρόθεσμο μέλλον της, παρά την οργανωμένη προπαγάνδα να πείσουν περί του αντιθέτου (δες π.χ. ένα καλογραμμένο άρθρο σχετικά εδώ).
Συμπερασματικά, συνθηκολόγηση από μέρους της εγχώριας πολιτικής τάξης στο σύνολό της σχεδόν για τους δικούς της ιδιοτελείς λόγους και ένα ευρωπαϊκό κατεστημένο είτε ανίκανο είτε απρόθυμο για λύση. Υπάρχει άραγε εναλλακτική μέσα απ΄ αυτές τις συμπληγάδες; Ο συγγραφέας εναποθέτει τις ελπίδες του στο δυνητικό αποτύπωμα της λεγόμενης «Ελληνικής Άνοιξης», της προσπάθειας δηλαδή του ελληνικού λαού το 2015 «να αποδράσει από τη μόνιμη χρεοδουλοπαροικία που ερημοποιεί τη χώρα του», για εκδημοκρατισμό και συλλογικότερη ευημερία σ΄ ένα ευρύτερο ευρωπαϊκό πλαίσιο. Μακάρι! Μένει να φανεί στο μέλλον, ίσως το όχι τόσο μακρινό...
»Ο συλλογισμός του βέβαια ήταν απλός: Εάν κάθε φορά που ένα από τα δεκαεννέα κράτη-μέλη άλλαζε κυβέρνηση το Eurogroup αναγκαζόταν να επανασχεδιάσει την πολιτική του, τότε οι γενικές οικονομικές πολιτικές του θα εκτροχιάζονταν. Φυσικά, από αυτή την άποψη, είχε δίκιο: η δημοκρατία είχε πράγματι πεθάνει τη στιγμή που το Eurogroup απέκτησε την εξουσία να υπαγορεύει την οικονομική πολιτική στα κράτη-μέλη, χωρίς να έχει καθιερωθεί οτιδήποτε που να προσομοιάζει με μια ομοσπονδιακή, δημοκρατική κυριαρχία».
Ανεξαρτήτως τι πιστεύει κανείς για το συγγραφέα, περιγραφές όπως η προηγούμενη αγγίζουν οπωσδήποτε τις ευαίσθητες χορδές κάθε δημοκράτη και αξίζουν προσοχής! Κάπως έτσι έλαβα με ανυπομονησία πριν από καιρό από την Ελλάδα το βιβλίο του Γιάνη Βαρουφάκη «Ανίκητοι ηττημένοι». Παρά όμως τον όγκο του (πάνω από 800 σελίδες!) δε συνειδητοποιούσα πώς κυλούσαν οι σελίδες του όποτε το έπιανα στα χέρια μου χάρη σε αποκαλυπτικές εξιστορήσεις, διαφωτιστικές επισημάνσεις, κατάθεση ενδιαφερουσών πολιτικών προτάσεων κι όλα αυτά περιγραφόμενα με τρόπο γλαφυρό, απρόσμενα μάλιστα για κάποιον μη λογοτέχνη. Το μόνο που ενδεχομένως μου έλλειψε ήταν μια πιο έντονη αυτοκριτική του ιδίου, ενός εκ των πρωταγωνιστών των κρίσιμων γεγονότων του 2015.
Συνεπαρμένος από το ανάγνωσμά του, δε θυμήθηκα δυστυχώς εγκαίρως να κρατήσω σημειώσεις απ΄ όλα εκείνα τα σημεία του κειμένου που θα άξιζε να έχω ξεχωρίσει. Μου ΄μεινε ωστόσο μια γενική εικόνα ικανή να επιβεβαιώσει εν πολλοίς τους λόγους για τους οποίους οδηγηθήκαμε στα σημερινά μας χάλια και δε λέμε να ξεκολλήσουμε απ΄ αυτά.
Ήδη κατά το ανατρεπτικό καλοκαίρι του 2015 είχε γίνει σαφές (δες π.χ. τι σημειώθηκε τότε στο ημερολόγιο) το παράδοξο της ελληνικής κρίσης με το ευρωπαϊκό κατεστημένο, από τη μία, να επιβάλλει τους μη βιώσιμους όρους του, και μάλιστα παρά τις κοινωνικές συνέπειές τους, και την ελληνική πολιτική τάξη, συμπεριλαμβανομένης αυτή τη φορά και της υποτιθέμενης ανανεωτικής κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, να λειτουργεί, από την άλλη, περισσότερο επιδιώκοντας να διαφυλάξει τα προνόμια και την εξουσία της παρά να κάνει πράξη αυτά για τα οποία είχε λάβει ξεκάθαρη εντολή από το λαό. Με ένα μεν πολλά υποσχόμενο νέο άνθρωπο ως πρωθυπουργό, ο οποίος κατά ομολογία του συγγραφέα τον ενέπνευσε και τον οποίο εμπιστεύτηκε, αλλά με παθογένειες που δεν άργησαν να βγουν στο προσκήνιο και καθόρισαν τελικά τις εξελίξεις.
Σήμερα, τρία χρόνια μετά, σε μια τραγική συγκυρία μετά από τις πρόσφατες φονικές πυρκαγιές στην Ανατολική Αττική, έχουν πέσει οι μάσκες για τα καλά μη αφήνοντας πλέον περιθώρια παρερμηνείας. Όσο επιεικής κι αν διατίθεται να είναι κανείς μαζί τους, είναι εξωφρενικό άνθρωποι οι οποίοι πασιφανώς είναι υπαίτιοι για την απώλεια ανθρώπινων ζωών και τη γενικότερη εξαθλίωση πολλών περισσοτέρων, όχι μόνο να το προσπερνούν αδιάφορα αυτό, αλλά να μας υπενθυμίζουν επιδεικτικά εμάς τους αφελείς ότι έχουμε κάθε λόγο να είμαστε πανευτυχείς για την επερχόμενη έξοδο από τα μνημόνια! Για μια έξοδο όμως που ουσιαστικά είναι είσοδος σε νέα περίοδο λιτότητας για την ελληνική οικονομία και δεν υπόσχεται τίποτα αισιόδοξο για το μεσοπρόθεσμο μέλλον της, παρά την οργανωμένη προπαγάνδα να πείσουν περί του αντιθέτου (δες π.χ. ένα καλογραμμένο άρθρο σχετικά εδώ).
Συμπερασματικά, συνθηκολόγηση από μέρους της εγχώριας πολιτικής τάξης στο σύνολό της σχεδόν για τους δικούς της ιδιοτελείς λόγους και ένα ευρωπαϊκό κατεστημένο είτε ανίκανο είτε απρόθυμο για λύση. Υπάρχει άραγε εναλλακτική μέσα απ΄ αυτές τις συμπληγάδες; Ο συγγραφέας εναποθέτει τις ελπίδες του στο δυνητικό αποτύπωμα της λεγόμενης «Ελληνικής Άνοιξης», της προσπάθειας δηλαδή του ελληνικού λαού το 2015 «να αποδράσει από τη μόνιμη χρεοδουλοπαροικία που ερημοποιεί τη χώρα του», για εκδημοκρατισμό και συλλογικότερη ευημερία σ΄ ένα ευρύτερο ευρωπαϊκό πλαίσιο. Μακάρι! Μένει να φανεί στο μέλλον, ίσως το όχι τόσο μακρινό...
Το βιβλίο είχε την ευκαιρία να πάρει και το ελληνικό αεράκι του φυλαγμένο μέσα στις αποσκευές ως απαραίτητο αντικείμενο κατά τη διάρκεια μιας σύντομης απόδρασης στην όμορφη Κέρκυρα!
