Δύσκολη η αναμέτρηση με το ΄21; Με νέα μέσα ευκολότερη!

 

Πες μου παππού, πες μου παππού
αυτός ο κόσμος πάει πού
και του δικού σου του σκοπού
μάθε μου την αξία
Να τον συλλάβω δεν μπορώ
μυαλό δεν έχω κοφτερό
ήμουνα κι έμεινα μωρό
στην κυριολεξία
 

...

Πες μου μπαμπά, πες μου μπαμπά
τον κόσμο με τον αραμπά
γιατί να τον ταράξεις;
Τώρα δεν πιάνεται, μπαμπά
πετάει, τρέχει, κολυμπά
μ’ ένα λαχάνιασμα, μπαμπά
στη σκέψη και στις πράξεις *

*στίχοι τραγουδιού του Άκη Πάνου, κι εδώ μια φρέσκια εκτέλεσή του από το Φοίβο Δεληβοριά

 

Σε αυτούς τους στίχους ήδη αρκετές δεκαετίες πριν μοιάζει ο λαϊκός τραγουδοποιός Άκης Πάνου να έχει τόσο εύστοχα εκφράσει το πόσο περίπλοκος έχει γίνει πλέον ο κόσμος μας και πόσο επιταχυμένοι οι από τότε κιόλας διαφαινόμενοι ρυθμοί ζωής. Όλα συμβαίνουν ή τουλάχιστον μας γίνονται γνωστά, έχεις την αίσθηση, σε χρόνο τόσο συμπυκνωμένο που δύσκολα προλαβαίνεις να τα επεξεργαστείς δεόντως, να τα αναλογιστείς, να κάνεις έναν απολογισμό. Τις βόμβες ενός νέου δυστυχώς πολέμου, αυτή τη φορά στην Ουκρανία, τις βλέπουμε σχεδόν άμεσα στις οθόνες μας, «βομβαρδιζόμενοι» θαρρείς κι εμείς από τον καταιγισμό πληροφοριών. Αν λάβεις υπόψιν και την απαιτητική καθημερινότητα, θεωρείται πολυτέλεια πλέον να καταφέρεις να βρεις χρόνο να συγκεντρωθείς σε κάτι.

Πάλι καλά που το βιβλίο έχει τον τρόπο του να σε βοηθήσει σε αυτό! Να ΄ναι τάχα απόδραση από τη σκληρή πραγματικότητα; Όπως και να ΄χει, κάπως έτσι και όντας περιορισμένος στο σπίτι λόγω κρυολογήματος, τράβηξα από το ράφι το χοντρό τόμο του πονήματος ενός αγαπημένου δημιουργού που ξέρει με τα σκίτσα του να δίνει εικόνα σε υπέροχες ιστορίες, άλλοτε φανταστικές άλλοτε όχι.

Η περσινή χρονιά επετειακή για τα 200 χρόνια από την έναρξη της επανάστασης του ΄21 και ο Soloúp φαίνεται λοιπόν πως βάλθηκε να δώσει με τον τρόπο του μια διαφορετική έντεχνη αφήγηση αυτής της τόσο σημαδιακής φάσης του Ελληνισμού. Με την κατάλληλη υποστήριξη για ιστορική τεκμηρίωση από ειδικούς, το αποτέλεσμα μοιάζει να εκπληρώνει τις προσδοκίες μου (ο πήχης που έχει θέσει ο δημιουργός είναι ούτως ή άλλως υψηλός!). 

 

Όχι τόσο γιατί το «21: Η μάχη της πλατείας» κατάφερε να με κρατήσει καθηλωμένο εκεί μέχρι να τελειώσουν οι πάνω από τις 600 σελίδες του (χωρίς τα ενδιαφέροντα παραρτήματα). Αλλά κυρίως γιατί πρόβαλε όψεις της περιόδου αυτής που δε συγκαταλέγονται στα επίσημα μαθήματα της ιστορίας και βαίνουν κόντρα στην ωραιοποιημένη αφήγησή της, που όμως συνθέτουν την πλήρη εικόνα και με την οποία επίσης φρόνιμο είναι να τεθούμε αντιμέτωποι, μήπως και αποφύγουμε παρόμοια λάθη.

Να υπάρχει άραγε μια απόλυτη αλήθεια των γεγονότων; Ακόμη και ιδεαλιστικά να το δεχτούμε αυτό, όπως έχει σωστά ειπωθεί, στον πόλεμο αυτή πρώτα-πρώτα σκοτώνεται από τα διάφορα συμφέροντα -πόσο επίκαιρο!- με την έννοια ότι μια συνολικότερη προσέγγιση των πραγμάτων θα προϋπέθετε να θεωρηθούν οι εκάστοτε αλήθειες των διαφόρων πρωταγωνιστών ή ομάδων δράσης. Κι αν στην ελληνική επανάσταση του ΄21, σαφές συγκριτικό πλεονέκτημα στην καταγραφή των γεγονότων είχαν λόγω μόρφωσης οι λόγιοι, Φαναριώτες ή από αλλού ερχόμενοι σπουδαγμένοι Έλληνες να συνδράμουν τον αγώνα, τα απομνημονεύματα των ίδιων των αγωνιστών έχουν απ΄ αυτή την άποψη την αξία τους καθαυτή.

Ο «απελέκητος» λόγος του Μακρυγιάννη, που παρεμπιπτόντως ενδιαφέρον είναι ότι ο ίδιος ο Σεφέρης θεωρεί χάριν της ουσίας του από τους κορυφαίους της νεοελληνικής πεζογραφίας (δες εδώ), είναι ομολογουμένως δύσκολα προσβάσιμος. Ε, η εικονογραφημένη αφήγηση έχει τον τρόπο να καθιστά ακόμη και τέτοιου είδους πολύτιμες μαρτυρίες ευκολότερα προσιτές στον ενδιαφερόμενο αναγνώστη!

Και λέγοντας για αγωνιστές, προς Θεού, δεν ήταν και δε θα μπορούσαν να είναι άγιοι, χωρίς τις δικές τους ιδιοτέλειες ή πάθη. Όπως όμως λέει η αινιγματική μορφή του ηλικιωμένου που παίρνει το ρόλο του δασκάλου για τη νεαρή αφηγήτρια της ιστορίας, με αφορμή το Θοδωράκη όπως αποκαλεί τον Κολοκοτρώνη, «κάνε τη σούμα με τα καλά και τα στραβά» και κάπως έτσι ας κριθεί αν «το ίδιο ήρωας είναι ο Κωλέττης με τον Ανδρούτσο; Ο Κολοκοτρώνης με το Μαυροκορδάτο;».

Τέλος, δε γίνεται παρά να σταθείς με δέος μπροστά σε κάποια αναστήματα του ένδοξου εκείνου αγώνα. Αναστήματα που θυσίασαν με τόση αυταπάρνηση την ίδια τους τη ζωή, όπως ο Παπαφλέσσας στην άνιση μάχη στο Μανιάκι. Ή ο Μακρυγιάννης που επέμεινε στο «είμαστε εις το "εμείς" και όχι εις το "εγώ"» παρά τη χλεύη και τη μη αναγνώριση της συμβολής του στον αγώνα αργότερα. Μπορούμε άραγε να εμπνευστούμε εμείς ακόμη απ΄ αυτούς σήμερα, την εποχή του ατομικισμού, για να φτιάξουμε ένα καλύτερο αύριο για τα δικά μας παιδιά; 

 

------------------------------------------

 

 

 

 

 

Κάποτε ως μαθητούθια έτυχε να διδαχθούμε και βιωματικά την επανάσταση του ΄21 μέσα από θεατρικές παραστάσεις. Εδώ η πρόσκληση μιας θεατρικής απόδοσης του τεύχους κόμικς του περιοδικού Νέμεσις της Λ. Κανέλλη «Ο Παπαφλέσσας Αυγερινός και η θυσία ως ελευθερία» του Βαγγέλη Παππά. Και μια φωτογραφία από τις πρόβες με το Νίκο και το Γιώργο! Κοίτα να δεις τι έμπνευση μπορεί να δώσουν τα κόμικς!