Μπορεί αλήθεια κάποιος σήμερα να θεωρεί τον εαυτό του απόγονο ανθρώπων που ΄ζησαν πριν από δυόμιση χιλιάδες χρόνια; Αν έχει κάποια βάση το ερώτημα, τότε θαρρώ δεν μπορεί να αναφέρεται παρά σε μια συγγένεια πολιτισμική. Και τι άλλο παρά η γλώσσα ως κατεξοχήν φορέας έκφρασης του εκάστοτε πολιτισμού, της νοοτροπίας, του πώς γίνεται αντιληπτός ο κόσμος γύρω.
Ο μύθος θέλει την αδερφή του Μεγαλέξανδρου ονόματι Θεσσαλονίκη γοργόνα, απ’ τη μέση και κάτω ψάρι κι απ’ τη μέση και πάνω πανέμορφη γυμνόστηθη γυναίκα, να ρωτά απεγνωσμένα τους ναυτικούς που συναντά στο διάβα της, αν ζει ακόμη ο βασιλιάς. Ταξίδια της φαντασίας με φέρνουν κι εμένα μπρος της να απαντώ με θάρρος στο ερώτημά της ότι ζει και βασιλεύει, ικανοποιώντας την και γλιτώνοντας κατ΄ αυτό τον τρόπο από τη μανία της. Χωρίς όμως να της έχω διευκρινίσει ότι δεν εννοώ τη φυσική του παρουσία αλλά τον πολιτισμό που θέλησε με τη σπάθα του να μεταλαμπαδεύσει στα πέρατα της γης. Και τα λεγόμενά μου να ηχούν ίδια με τότε, αρθρώνοντας λέξεις όπως «θάλασσα» ή «ουρανός». Αποκαλώντας τον πατέρα του «Φίλιππο» ή τη μάνα του «Ολυμπιάδα». Για να μην πω για τον τρανό δάσκαλό του τον «Αριστοτέλη». Καθεμία, μαζί με την ετυμολογία της, γεννά στο νου συνειρμικά τόσες ιδέες.
Η γοργόνα σε λαϊκή αναπαράσταση
© http://tovaltino.blogspot.de/2010/10/blog-post_343.html
Τέτοια ταξίδια είναι καταδικασμένα δυστυχώς να κρατούν λίγο κι έτσι προσγειώνομαι κάποια στιγμή απότομα στην πραγματικότητα. Στο σήμερα που μπορεί να στερείται μυθικών μορφών και περιπετειών, αλλά μπορεί να προσφέρει ωστόσο πλούσιο διαφωτιστικό υλικό ως αποτέλεσμα επιμελούς επιστημονικής έρευνας για το μακρινό εκείνο παρελθόν σε όποιον έχει την όρεξη να το γνωρίσει. Τι θα πει να έχει όρεξη; Τι στο καλό, τέτοιου είδους κληρονομιά πρέπει να είσαι σε θέση να την εκτιμήσεις!
Προσγείωση σε ένα σήμερα που με βρίσκει μακριά από τα πάτρια εδάφη της Μακεδονίας. Εκεί όπου είχαν εγκατασταθεί πρόσφυγες οι παππούδες μου. Στους Φιλίππους Καβάλας με το αρχαίο θέατρο και το σύνολο του αρχαιολογικού χώρου που μεν πλέον φιγουράρουν στο λαμπερό κατάλογο των μνημείων παγκοσμίου κληρονομιάς της UNESCO, αλλά εκεί έπαιζα εγώ μικρός ώρες ατελείωτες.
Μακριά από κει, λοιπόν, στο εξωτερικό όπου στο άκουσμα του ονόματος «Μακεδονία» καταλαβαίνουν οι ξένοι συνομιλητές μου μια γείτονα χώρα δημιουργώντας μια σύγχυση. Φταίνε, αλήθεια, αυτοί; Είναι ανιστόρητοι; ΄Η μήπως η άρχουσα τάξη της πατρίδας μου που άφησε μια αυθαιρεσία να παγιωθεί; Απ΄ όταν ο ισχυρός ηγέτης της Γιουγκοσλαβίας Τίτο προέβη στη συγκεκριμένη ονοματοδοσία της περιοχής επιβουλευόμενος την έξοδο προς τη θάλασσα νοτίως. Δημιουργώντας όμως ταυτόχρονα κατ΄ αυτό τον τρόπο μια πλαστή μεν αλλά ικανή να τους εμπνεύσει εθνική συνείδηση στον εκεί πληθυσμό. Για την οποία με κιτς κινήσεις προσπαθούν να πείσουν γεννώντας ερωτήματα για το μέχρι πού μπορεί να φτάσει αυτή η εθνικιστική παραφωνία. Σε αλυτρωτισμούς;
Και τώρα; Οδηγούν εθνικιστικοί παροξυσμοί κι από μέρους μας κάπου; Το πολύ-πολύ να βρεθούν καλοθελητές λαϊκιστές έτοιμοι να εκμεταλλευτούν την κατάσταση προς όφελός τους, για ακόμη μια φορά. Θαρρώ πως καλύτερος σύμβουλος είναι η σύνεση και η ψυχραιμία. Είναι σαφές ότι πρόκειται πλέον για θέμα που χρήζει επιδέξιων διπλωματικών χειρισμών αν είναι επιθυμητή η επίτευξη ενός έντιμου συμβιβασμού. Συμβιβασμού που δεν ξεπουλά την πολιτιστική μας κληρονομιά. Μα γιατί τάχα να θέλουμε να προβούμε σε έναν τέτοιο; Μήπως γιατί η επιδίωξη μιας σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή θα είναι προς όφελός μας; Αξιοποιώντας την ευκαιρία να αναδειχθούμε ρυθμιστικός παράγοντας που πρωτοστατεί σε αυτό το στρατηγικής σημασίας σταυροδρόμι;
Όλα αυτά ακούγονται ρομαντικά; Δε νομίζω. Εκτός πραγματικότητας είναι όλοι όσοι καμώμενοι τους «υπερπατριώτες» προτιμούν να στρουθοκαμηλίζουν. Όσο για ρομαντισμό, θα προτιμήσω αυτόν από τον οποίο σίγουρα διαποτιζόταν ο μέγας στρατηλάτης για το κατόρθωμά του: ένα αρμονικό πολύχρωμο ανθρώπινο μωσαϊκό στην επικράτειά του!
«Η γαλέρα και η γοργόνα» των Χρ. Γ. Παπαδόπουλος, Δ. Μαρκατόπουλος, Γ. Χριστοδούλου, ένας από τους πιο αγαπημένους και πετυχημένους τρόπους να ταξιδεύουμε μουσικά το μικρό μας Χάρη Λέοντα!
