Κείμενο εισαγωγικό σε συνέντευξη της προέδρου μιας οργάνωσης με αξιέπαινο έργο για τους αυξανόμενους δυστυχώς αστέγους στους δρόμους της Αθήνας, της «Γέφυρας», στο οποίο έτυχε παραμονές της Γιορτής να πέσω πάνω, είχε ως εξής:
«Κάθε Χριστούγεννα νιώθουμε όλοι ένα τσίμπημα στην καρδιά. Καθώς πηγαίνουμε προς το σπίτι με τα ψώνια – κάτι λίγα για το καλό, μη νομίζεις, πάνε οι καλές εποχές – βλέπουμε εκείνο το κοριτσάκι στη γωνία και σπαράζει η καρδιά μας. Την Πρωτοχρονιά είναι ακόμα εκεί το τσίμπημα γιατί δεν μας αφήνουν σαν ανθρώπους να χαρούμε λίγο. Όπως βγαίνουμε από την αγορά, είναι εκείνος ο σκυφτός ο άνθρωπος – πόσων χρονών είναι, τον κάνεις 30, τον κάνεις και 300 – και θα του δίναμε κάτι, αλλά είναι και τα δύο χέρια πιασμένα από τις σακούλες. Και τι να πρωτοκάνεις; Πρόσφυγες, μετανάστες, φτώχεια, απελπισία, πού να πρωτοδώσεις; Άντε καημένε, εσένα ποιος σου έδωσε; Μόνος σου τα βγάζεις πέρα. Η πολιτεία τι κάνει; Ακούγεται λογικό, έτσι;
»Έχω φίλο έναν πιτσιρικά. Για να πω την αλήθεια, είναι ο γιος μου και δεν είναι πια πιτσιρικάς. Αλλά είμαστε φίλοι και αυτό που θα σας πω το έλεγε όταν ήταν πολύ πιτσιρικάς: "Αν όλοι θυσιάζονταν για όλους, κανείς δεν θα χρειαζόταν να θυσιαστεί για κανέναν". Δεν είπαμε να κάνεις τα πάντα. Αλλά, κάνε κάτι!»
»Έχω φίλο έναν πιτσιρικά. Για να πω την αλήθεια, είναι ο γιος μου και δεν είναι πια πιτσιρικάς. Αλλά είμαστε φίλοι και αυτό που θα σας πω το έλεγε όταν ήταν πολύ πιτσιρικάς: "Αν όλοι θυσιάζονταν για όλους, κανείς δεν θα χρειαζόταν να θυσιαστεί για κανέναν". Δεν είπαμε να κάνεις τα πάντα. Αλλά, κάνε κάτι!»
Κάνε κάτι, λοιπόν! Αυτή η προτροπή έρχεται να ξυπνήσει το συχνό προβληματισμό μου, και συνάμα απογοήτευση: γιατί τελικά τόσο δύσκολα συγκινούνται άνθρωποι κατά τ΄ άλλα προβληματιζόμενοι και με ανησυχίες, ώστε να λάβουν δράση προσφοράς προς το συνάθρωπο, δράση σε συλλογικό επίπεδο, δράση πέρα του στενού εγωιστικού πλαισίου; Αφήνοντας την «επανάσταση του καναπέ», της εύκολης κριτικής εξ αποστάσεως, την ασφάλεια πίσω από την οθόνη του υπολογιστή, έτσι που εν τέλει να μπορούν να επιβεβαιωθούν στην πράξη οι όποιες ευγενείς απόψεις τους. Του εαυτού μου φυσικά μη εξαιρουμένου!
Δίχως αμφιβολία οι ρυθμοί ζωής που επιβάλλονται πλέον σήμερα είναι τόσο δύσκολοι που δεν επιτρέπουν εύκολα περιθώρια τέτοιων δράσεων. Δράσεων που διεκδικούν πολύτιμο κομμάτι από τον περιορισμένο διαθέσιμο ελεύθερο χρόνο μας. Και εκτός αυτού, δεν έχω επίσης την παραμικρή αμφιβολία ότι ο σύγχρονος πολιτισμός έχει καταστήσει οτιδήποτε ανιδιοτελές κάθε άλλο παρά ελκυστικό, μετρώντας τα πάντα με το συνεπαγόμενό κέρδος τους.
Ο αντίλογος λέει, ωστόσο, πως θέτοντας τον εαυτό σου στην υπηρεσία των άλλων δίνεις χαρά σε σένα τον ίδιο, χαρά μη μετρήσιμη με οικονομικούς όρους. Και προς αυτήν ακριβώς την κατεύθυνση κάνει λόγο ουσιαστικά το μήνυμα των ημερών των Χριστουγέννων: μακάριος όποιος στο βρέφος της Bηθλεέμ βλέπει τη δυνατότητα τη χαρισμένη στον άνθρωπο για την υπαρξιακή ελευθερία, μέσα από την οδό της αυταπάρνησης και πλήρους κοινωνίας με τους συνανθρώπους.
Ο Ντοστογιέβσκι το λέει καλύτερα στο «Όνειρο ενός γελοίου»: «Η ουσία είναι να αγαπάς τον πλησίον σου σαν το εαυτό σου, αυτό είναι όλο και δε χρειάζεται τίποτε άλλο: αμέσως θα μάθεις πώς χτίζεται ο παράδεισος. Κι όμως αυτό δεν είναι παρά μια πολύ παλιά αλήθεια, που την έχουμε διαβάσει και αναμασήσει δισεκατομμύρια φορές, μα που δεν έπαψε να παραμένει αποτελεσματική».
Ο Ντοστογιέβσκι το λέει καλύτερα στο «Όνειρο ενός γελοίου»: «Η ουσία είναι να αγαπάς τον πλησίον σου σαν το εαυτό σου, αυτό είναι όλο και δε χρειάζεται τίποτε άλλο: αμέσως θα μάθεις πώς χτίζεται ο παράδεισος. Κι όμως αυτό δεν είναι παρά μια πολύ παλιά αλήθεια, που την έχουμε διαβάσει και αναμασήσει δισεκατομμύρια φορές, μα που δεν έπαψε να παραμένει αποτελεσματική».
Κόντρα στη συνήθη επιφανειακότητα των ημερών την περιορισμένη στο γιορτινό διάκοσμο και το συναισθηματισμό, μια πρόσκληση για μετοχή σε αυτό τον τρόπο υπάρξεως, λοιπόν, η γιορτή η επαναλαμβανόμενη κάθε τέλος του χρόνου. Καλά Χριστούγεννα!
Το συναπάντημα του «γελοίου» του Ντοστογιέβσκι με το μικρό κορίτσι ως αφορμή γι΄ αυτόν να ονειρευτεί τον παράδεισο!
